سینوزیت و راه‌های مقابله با آن را بیش‌تر بشناسیم

سینوزیت چیست؟

سینوزیت به معنای التهاب یا تورم در بافت پوششی سینوس‌ها است. سینوس‌ها حفره‌هایی در جمجمه هستند. سینوس‌ها به طور معمول پر از هوا هستند، اما اگر مسیر تخلیه‌ی آن‌ها مسدود شود، پر از مایع می‌شوند. وقتی این موضوع اتفاق می‌افتد، باکتری‌ها می‌توانند در حفره‌های سینوس رشد کرده و باعث ایجاد عفونت یا سینوزیت شوند.

سینوس‌ها توسط کانال‌های باریکی به هم متصل می‌شوند. علاوه بر این، این حفره‌ها از طریق مجاری نازکی به بینی راه پیدا می‌کنند و در بینی تخلیه می‌شوند. تخلیه‌ی سینوس کمک می‌کند تا تمیز و عاری از باکتری باشد. 

ورود به سایت دکترتو

سینوس‌ها در کدام قسمت استخوان جمجمه قرار دارند؟

سینوس‌ها بیش‌تر در نزدیکی بینی و چشم قرار دارند. نام سینوس‌ها از نام استخوان‌هایی که در آن قرار دارند، گرفته شده است.

• سینوس‌های اتموئیدال، در وسط چشم‌ها و پشت بینی قرار دارند.
• سینوس‌های فک بالا (ماگزیلاری)، در پایین چشم‌ها و در استخوان گونه قرار دارند.
• سینوس‌های اسفنوئید، در پشت چشم‌ها قرار دارند.
• سینوس‌های پیشانی (فرونتال)، بالای چشم‌ها و در استخوان پیشانی قرار دارند.
• بزرگ‌ترین حفره‌ی سینوسی، در فک بالا قرار دارد و یکی از حفره‌هایی است که اغلب آلوده می‌شود.

انواع سینوزیت

با توجه به طول دوره‌ی بیماری، ۳ نوع سینوزیت وجود دارد که در زیر به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

این فرم از سینوزیت، به شکل ناگهانی شروع شده و باعث ایجاد علائمی شبیه به سرماخوردگی مانند آبریزش بینی، گرفتگی بینی و درد در صورت می‌شود که پس از گذشت ۱۰ روز برطرف نمی‌شود. گاهی به نظر می‌رسد علائم بهبود می‌یابند اما پس از بازگشت دوباره، شدیدتر از بیماری اولیه بروز پیدا می‌کنند. این فرم از سینوزیت، به خوبی به آنتی بیوتیک‌ها و ضد احتقان‌ها پاسخ می‌دهد و کم‌تر از ۴ هفته طول می‌کشد.

• سینوزیت مزمن 

این نوع سینوزیت با احتقان بینی، تخلیه‌ی ترشحات، درد و فشار در صورت و کاهش حس بویایی به مدت حداقل ۱۲ هفته تعریف می‌شود.

• سینوزیت تحت حاد

این فرم زمانی ایجاد می‌شود که علائم سینوزیت ۴ تا ۱۲ هفته طول بکشد.

• سینوزیت حاد مکرر

در این فرم سینوزیت، علائم ۴ بار یا بیش‌تر در ۱ سال عود می‌کنند و هر بار کم‌تر از ۲ هفته طول می‌کشند.

سینوزیت، سرماخوردگی یا آلرژی بینی؟

تشخیص تفاوت بین سرماخوردگی، آلرژی و عفونت سینوسی مقداری دشوار است. سرماخوردگی معمولا ایجاد می‌شود، به اوج می‌رسد و به آرامی بهبود پیدا می‌کند. دوره‌ سرماخوردگی چند روز تا ۱ هفته طول می‌کشد. سرماخوردگی می‌تواند به عفونت سینوسی تبدیل شود.

آلرژی به دلیل ذرات تحریک کننده (گرد و غبار و گرده) ایجاد می‌شود. علائم آلرژی می‌تواند شامل عطسه، خارش بینی، خارش چشم، گرفتگی بینی، آبریزش بینی و مخاط در گلو باشد. سینوزیت و آلرژی می‌توانند همزمان با سرماخوردگی اتفاق بیفتند.

اگر سرماخوردگی درمان شود ولی علائم عفونت سینوسی یا آلرژی بینی همچنان ادامه داشته باشند، لازم است به پزشک مراجعه کنید.

چه کسانی به سینوزیت مبتلا می‌شود؟

بروز عفونت در سینوس‌ها ممکن است برای هرکسی اتفاق بیفتد. با این حال، احتمال بروز سینوزیت در افراد مبتلا به آلرژی، پولیپ بینی، انحراف سپتوم بینی، آسم و افرادی که بینی آن‌ها ساختار غیر طبیعی دارد، بیش‌تر است.

سیگار کشیدن می‌تواند تعداد دفعات ابتلا به عفونت سینوسی را افزایش دهد.

فیبروز کیستیک، عفونت دندان، تغییر در ارتفاع (پرواز یا غواصی)، تماس اخیر با قارچ‌های عامل ایجاد عفونت در سینوس‌ها و ضعف سیستم ایمنی از دیگر مواردی هستند که فرد را در معرض ابتلا به سینوزیت قرار می‌دهند.

چه چیزی باعث سینوزیت می‌شود؟

سینوزیت می‌تواند به وسیله‌ی ویروس، باکتری یا قارچ ایجاد شود. در این حالت سینوس متورم و مسدود می‌شود. چند علت که ممکن است منجر به سینوزیت شوند عبارتند از:

• سرماخوردگی
• آلرژی‌های فصل
• پولیپ بینی
• انحراف تیغه‌ی بینی
• ضعف سیستم ایمنی در اثر بیماری یا داروها
• نوزادان و کودکان خردسالی که در مراکز مراقبت‌های روزانه هستند.
• استفاده از پستانک یا نوشیدن بطری در حالت خوابیده، می‌تواند احتمال ابتلا به سینوزیت را افزایش دهد.
• در بزرگسالان، سیگار کشیدن خطر ابتلا به عفونت‌های سینوسی را افزایش می‌دهد.

آیا سینوزیت مسری است؟

سینوزیت باکتریایی مسری نیست و به دیگران منتقل نمی‌شود، اما سینوزیت‌های ویروسی ممکن است به دیگران منتقل شوند.

علائم و نشانه‌های سینوزیت

درد در سینوس‌ها، علامت شایع سینوزیت است. هر کدام از حفره‌های سینوسی ممکن است هنگام ابتلا به عفونت آسیب ببیند. این درد را می‌توانید در پیشانی، دو طرف بینی، فک بالا، دندان یا بین چشم‌ها احساس درد کنید. علائم و نشانه‌های متداول سینوزیت عبارتند از:

• مخاط پشت حلق
• ترشحات بینی (ترشحات ضخیم زرد یا سبز از بینی. این ترشحات در سینوس‌های آلوده ایجاد شده و به مجاری بینی تخلیه می‌شوند)
• گرفتگی بینی (به دلیل گرفتگی بینی، احتمالا حس بویایی شما کاهش پیدا خواهد کرد)
• احساس فشار در صورت (به ویژه در اطراف بینی، چشم‌ها و پیشانی)
• سردرد (سردردهای سینوسی اغلب در بدترین حالت هنگام صبح رخ می‌دهند زیرا در طول شب مایعات در سینوس‌ها جمع شده‌اند).
• درد در دندان‌ها
• درد گوش
• بوی بد دهان
• گرفتگی صدا
• سرفه (هنگام خوابیدن، سر را بالاتر از سطح بدن قرار دهید. این کار می‌تواند به کاهش دفعات و شدت سرفه کمک کند).
• خستگی
• اختلالات خواب
• تب
• مشکلات تنفسی (التهاب در سینوس‌ها نفس کشیدن از طریق بینی را محدود می‌کند).

علائم سینوزیت در کودکان

ابتلا به آلرژی، استفاده از پستانک و نوشیدن بطری در حالی که کودک به پشت خوابیده است، او را در معرض ابتلا به سینوزیت قرار می‌دهد. اگر کودک شما علائم زیر را داشته باشد ممکن است دچار عفونت سینوسی شده باشد:

• سرماخوردگی همراه با تب که بیش از ۷ روز ادامه یابد.
• تورم دور چشم
• تخلیه‌ی ترشحات غلیظ و رنگی از بینی
• ترشحات پشت حلق، که می‌تواند باعث بوی بد دهان، سرفه، حالت تهوع یا استفراغ شود.
• سردرد
• گوش درد

سینوزیت چگونه تشخیص داده می‌شود؟

برای تشخیص عفونت سینوس، پزشک راجع به علائم شما سوالاتی می‌پرسد و شما را معاینه می‌کند. پزشک با فشار دادن انگشت بر روی سر و گونه‌های شما، فشار و حساسیت سینوس‌ها را بررسی کنند. همچنین ممکن است داخل بینی شما را معاینه کند تا علائم التهاب را بررسی کند.

در بیش‌تر موارد، پزشک می‌تواند عفونت سینوس را بر اساس علائم و نتایج یک معاینه‌ی فیزیکی تشخیص دهد. با این حال، در مورد عفونت مزمن، پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری مانند سی تی اسکن (CT_Scan) و ام آر آی (MRI)، برای بررسی مجاری بینی و سینوس‌ها را درخواست می‌کند. این آزمایشات می‌تواند انسداد و هرگونه ساختار غیر طبیعی مانند پولیپ را نشان دهند.

تست آلرژی و آزمایش خون برای تشخیص HIV یا ضعف سیستم ایمنی بدن، از دیگر آزمایشاتی هستند که برای تشخیص علت زمینه‌ای مسبب سینوزیت به پزشک کمک می‌کنند.

چه زمانی برای درمان سینوزیت به پزشک مراجعه کنید؟

در صورت داشتن علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:

• تب
• ترشحات بینی (سبز یا زرد)
• تغییرات بینایی
• درد صورت
• و علائمی که بیش از ۱۰ روز طول بکشند یا مدام تکرار شود.

 تب می‌تواند علامت سینوزیت مزمن یا حاد باشد.

لیست پزشکان گوش و حلق و بینی

درمان عفونت‌های سینوسی یا سینوزیت

قبل از مصرف هر یک از این داروها با پزشک خود صحبت کنید تا مطمئن شوید که بهترین گزینه‌ی درمانی برای بیماری شما هستند.

استفاده از اسپری ضد احتقان بینی مانند اکسی متازولین و فنیل افرین، می‌تواند علائم عفونت سینوسی را در کوتاه مدت تسکین دهد. اما استفاده از این دارو نباید بیش از ۳ روز ادامه داشته باشد. استفاده‌ی طولانی مدت می‌تواند علائم شما را بدتر کند و باعث تشدید گرفتگی و التهاب در بینی شود.

به طور معمول استفاده از ضد احتقان‌ها در افرادی که دارای فشار خون بالا، مشکلات پروستات، گلوکوم و مشکلات خواب هستند توصیه نمی‌شود.

• داروهای استروئیدی

گاهی اوقات اسپری بینی استروئیدی، مانند فلوتیکازون، تریامسینولون یا مومتازون‌، می‌تواند به علائم احتقان بینی کمک کند بدون این که استفاده‌‌ی طولانی مدت از آن باعث تشدید علائم و اختلال در روند بهبودی شود.

• آنتی هیستامین‌ها

سایر داروهای حاوی آنتی هیستامین و ضد احتقان مانند ستیریزین و لوراتادین نیز می‌توانند به درمان عفونت‌های سینوسی کمک کنند، به خصوص اگر فرد به آلرژی نیز مبتلا باشد.

عفونت سینوس می‌تواند باعث سردرد یا فشار در سینوس‌ها شود. اگر درد دارید، داروهایی مانند استامینوفن و ایبوپروفن می‌توانند به شما کمک کنند.

• آنتی بیوتیک‌ها

اگر درمان‌های دیگر مانند اسپری‌های استروئیدی بینی، داروهای ضد درد و شستشوی سینوس با شکست مواجه شوند، آنتی بیوتیک‌هایی مانند آموکسی سیلین، کوآموکسی کلاو (آموکسی سیلین کلاولانات)، کلاریترومایسین، آزیترومایسین، سولفامتوکسازول، تری متوپریم و سیپروفلوکساسین، فقط برای درمان سینوزیت حاد باکتریایی استفاده می‌شوند. قبل از اقدام به مصرف آنتی بیوتیک برای درمان سینوزیت با پزشک خود صحبت کنید. در صورت مصرف آنتی بیوتیک برای درمان سینوزیت، عوارض جانبی مانند بثورات پوستی، اسهال یا مشکلات معده می‌توانند ایجاد شوند. استفاده بیش از حد و نامناسب از آنتی بیوتیک‌ها باعث مقاومت باکتری‌ها نسبت به آنتی بیوتیک می‌شود.

• شست و شوی بینی

مطالعات اخیر نشان می‌دهند که شست و شوی بینی در درمان سینوزیت حاد، سینوزیت مزمن، رینیت آلرژیک و آلرژی‌های فصلی مفید هستند.

در صورت استفاده از آب لوله کشی، توصیه می‌شود آب را بجوشانید و اجازه دهید خنک شود. می‌توانید از آب مقطر یا محلول‌های شست و شوی استریل مانند اسپری سالین استریل داخل بینی، نیز استفاده کنید.

محلول‌های شست و شوی بینی را می‌توان در خانه با مخلوط کردن ۱ فنجان آب گرم با ۱/۲ قاشق چای خوری نمک و ۱/۲ قاشق چای خوری جوش شیرین تهیه کرد. مخلوط نمک و جوش شیرین می‌تواند به تخلیه‌ی چرک سینوس‌ها و تسکین حساسیت کمک کند.

قرار دادن کمپرس آب گرم یا حوله‌ی مرطوب و گرم بر روی سینوس‌های آسیب دیده، تورم و ناراحتی را تسکین می‌دهد.

• استنشاق بخار گرم

بخار آب گرم را استنشاق کنید. این کار به مرطوب شدن مجاری هوایی و کاهش التهاب کمک می‌کند. اما مراقب باشید که هنگام قرار گرفتن در معرض بخار آب گرم،‌ پوست صورتتان دچار سوختگی نشود.

اگر سینوزیت مزمن با گذشت زمان و درمان دارو بهبود نیابد، برای تخلیه‌ی سینوس‌ها، ترمیم انحرافی سپتوم بینی یا برداشتن پولیپ به وسیله‌ی جراحی ممکن است کمک کننده باشد.

آیا می‌توان از عفونت‌های سینوسی پیشگیری کرد؟

از آنجا که عفونت‌های سینوسی می‌توانند پس از سرماخوردگی، آنفولانزا یا آلرژی ایجاد شوند، داشتن یک سبک زندگی سالم و کاهش قرار گرفتن در معرض میکروب‌ها و مواد حساسیت زا، می‌تواند از بروز عفونت جلوگیری کند. برای کاهش خطر ابتلا به سینوزیت، می‌توانید موارد زیر را رعایت کنید:

• هر سال واکسن آنفولانزا را تزریق کنید.
• از غذاهای سالم مانند میوه‌ها و سبزیجات استفاده کنید.
• مایعات زیادی بنوشید تا رطوبت بدن افزایش یابد.
• اجتناب از چیزهایی که بینی و سینوس‌های شما را تحریک می‌کنند، می‌تواند به کاهش علائم سینوزیت کمک کند. قرار گرفتن در معرض دود، مواد شیمیایی، گرده‌ی گل و سایر مواد حساسیت زا یا تحریک کننده را محدود کنید.
• برای درمان آلرژی و سرماخوردگی از داروهای آنتی هیستامین استفاده کنید.
• در هنگام عفونت دستگاه تنفس فوقانی، از ضد احتقان استفاده کنید.
• برای افزایش رطوبت در بینی و سینوس‌ها، هوای محیط را مرطوب نگه دارید.
• دود سیگار می‌تواند شما را در معرض سینوزیت قرار دهد. سیگار کشیدن به سدهای دفاعی طبیعی مانند بینی، دهان، گلو و سیستم تنفسی آسیب می‌رساند. ترک سیگار می‌تواند گامی مهم در پیشگیری از سینوزیت حاد و مزمن باشد.
• شست و شوی مرتب دست‌ها به خصوص در فصل‌های شیوع سرماخوردگی و آنفولانزا، از ورود سینوس‌ها یا باکتری‌های عامل سینوزیت از طریق دست‌های آلوده، بسیار کمک می‌کند.
• اگر به چیزی حساسیت دارید که علائم سینوزیت را تشدید و تحریک می‌کند، باید آلرژی خود را درمان کنید. تحت کنترل نگه داشتن آلرژی می‌تواند از تکرار سینوزیت جلوگیری کند.
• معمولا ابتلای کودکان به آلرژی، آن‌ها را در معرض ابتلا به عفونت در بینی و گوش قرار می‌دهد.

پیش آگهی سینوزیت

سینوزیت حاد معمولا طی ۱ تا ۲ هفته با مراقبت و مصرف داروی مناسب درمان می‌شود.

سینوزیت مزمن شدیدتر است و برای درمان عفونت‌های مکرر ممکن است به کمک پزشک متخصص یا درمان طولانی مدت نیاز داشته باشد. سینوزیت مزمن می‌تواند ۳ ماه یا بیش‌تر ادامه داشته باشد. بهداشت مناسب، مرطوب و تمیز نگه داشتن سینوس‌ها و درمان سریع علائم، می‌تواند به کوتاه شدن دوره‌ی عفونت کمک کند.

در صورت عدم درمان عفونت سینوسی، ممکن است عوارض نادری مانند آبسه، مننژیت، عفونت بافت اطراف چشم، استئومیلیت یا عفونت استخوان ایجاد شوند.

منبع: Uptodate،‌webmd، mayoclinic، cdc،‌ medlineplus،‌ medicinenet، medicalnewstoday، healthline، drugs، drugs