از دست دادن حس بویایی: کرونا یا کربویی؟

رفتن حس بویایی نشانه ی کروناست؟

اختلالات حس بویایی و چشایی هر ساله صدها هزار آمریکایی را روانه‌ی مراکز پزشکی می‌کند. از دست دادن کامل یا بخشی از حس بویایی، کربویی نامیده می‌شود. از بین رفتن ناگهانی حس بویایی که آنوسمی هم شناخته می­‌شود، می‌­تواند یکی از علائم کرونا باشد؛ حتی اگر فرد مورد نظر، هیچ­گونه علائم دیگری نداشته­ باشد. در برخی افراد از دست دادن حس بویایی به طور کامل و همراه با حس چشایی رخ داده است و در برخی افراد این عارضه خفیف تر است. اغلب افرادی که با این مشکل مبتلا شده اند، به کرونای خفیف مبتلا بوده اند و گاهی تنها علامت آنها از این بیماری ممکن است از دست دادن حس بویایی باشد. به طوری که حتی متوجه ابتلا به ویروس کرونا نیز نشده اند. ویروس کرونا بی صدا آمده و رفته است اما نگرانی از نابویایی به مشکلی جدی تبدیل شده است.

التهاب عصب بویایی: دلیل اصلی از بین رفتن بویایی در کرونا

کربویی تنها در بیماری کووید ۱۹ بروز پیدا نمی‌کند. ابتلا به آلرژی تنفسی، سینوزیت، آنفولانزا، سرماخوردگی حاد و طولانی مدت و همچین برخی از بیماری های عفونی و تب دار دیگر می تواند مدتی شما را از داشتن این حس محروم کند. در کرونا، متخصصان، التهاب عصب بویایی در اثر عفونت های حاد ویروسی را دلیل اصلی این اختلال معرفی می‌کنند. ویروس‌ها باعث ایجاد التهاب در نورون‌های حسی در بینی می‌شوند و بدین ترتیب اختلالی در توانایی سلول‌های عصبی در انتقال اطلاعات بو به مغز ایجاد می‌شود.

کربویی (از دست دادن بویایی) چیست؟

حس بویایی توسط فرآیندهای خاصی کنترل می‌شود. در ابتدا مولکولی از یک ماده آزاد می‌شود (مانند رایحه گل) باید سلول‌های عصبی خاصی (سلول‌های بویایی) که در بالای بینی است، را تحریک کنند. سپس سلول‌های عصبی اطلاعات را به مغز، محل شناسایی بوی خاص می‌فرستند. هر چیزی که با این مکانیسم تداخل داشته باشد، مانند گرفتگی بینی، انسداد بینی و یا آسیب به سلول‌های عصبی، می‌تواند منجر به از دست دادن احساس بویایی شود.

از دست دادن حس بویایی ممکن است موقت یا دائمی باشد. خوشبختانه، برای اکثر مردم، کربویی یک مشکل موقت است، این مشکل ناشی از اختلالات شایعی که موجب تخریب مخاط بینی می‌شود، مانند آلرژی یا گرفتگی بینی در اثر سرماخوردگی یا ویروس کویید ۱۹ است. اما گاهی کربویی می‌تواند نشانه‌ای از مشکل جدی پزشکی باشد. شرایط جدی تر که مغز و اعصاب مغزی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، مانند تومور مغزی یا ضربه به سر، می‌تواند باعث کربویی دائمی شود. برای بسیاری از افراد سالخورده، از دست رفتن حس بویایی ممکن است دائمی باشد.

توجه داشته باشید که هر گونه مشکلی که در حس بویایی به وجود‌ آید، باید توسط پزشک بررسی شود. هر نابویایی، نشانه کرونا نیست.

 آیا از بین رفتن بویایی کرونا مشکل گذراست؟

شناخت همه مکانیزم‌های کووید ۱۹ و پیامدهای آن نیازمند زمان بیشتری است؛ اما تجربه های مشابه نشان می‌دهد که این اختلال کوتاه مدت است و نهایتا بعد از ۴ تا ۱۲ هفته از زمان بهبود نشانه‌های بیماری حس بویایی‌تان برمی گردد. اعتقاد بر این است سلول‌های عصبی آسیب‌دیده در پیاز بویایی می‌توانند در طول زندگی ما بازسازی شوند. پس صبور باشید و با به کارگیری برخی اقدامات درمانی و تقویتی روند و مدت زمان بازگشت این حس را کاهش دهید.

لیست پزشکان ریه

تشخیص کربویی

اندازه گیری میزان از دست دادن بو، دشوار است. پزشک شما ممکن است سوالاتی را در مورد علائم فعلی شما بپرسد، بینی شما را بررسی کند، معاینه کامل فیزیکی انجام دهد یا از سابقه‌ی بیماری تان بپرسد. به علاوه ممکن است سوالاتی در مورد زمان شروع مشکل بپرسد، این که همه یا فقط برخی از بوها را حس نمی‌کنید و اینکه آیا می‌توانید طعم غذا را حس کنید یا خیر؟ طبق پاسخ شما، پزشک ممکن است یک یا چند تست زیر را انجام دهد:

• سی تی اسکن
• MRI
• عکس رادیولوژی ساده از جمجمه
• آندوسکوپی بینی برای بررسی داخل بینی.

 

علائم کربویی

نشانه‌ی آشکار کربویی از دست دادن احساس بویایی است. برخی از افراد مبتلا به کربویی متوجه تغییر در توانایی بویایی خود می‌شوند. به عنوان مثال، چیزهای آشنا شروع به از دست دادن بوی خود می‌کنند.
کربویی معمولا اختلال جدی و خطرناکی نیست، اما می‌تواند تاثیراتی را بر زندگی فرد داشته باشد. توانایی بوییدن نیز بر توانایی ما برای حس چشایی تاثیر می‌گذارد. بدون بو، جوانه‌های چشایی تنها می‌توانند طعم‌های محدودی را تشخیص دهند و این می‌تواند کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد. افراد مبتلا به کربویی ممکن است قادر به درک کامل مزه‌ی غذاها نباشند و ممکن است علاقه‌ی خود را به خوردن غذا از دست بدهند که منجر به کاهش وزن یا سوء تغذیه می‌شود. کربویی همچنین می‌تواند باعث افسردگی شود زیرا توانایی فرد برای بوییدن یا چشیدن غذاهای لذت بخش را مختل می‌کند.

دلایل کربویی

کربویی اغلب ناشی از تورم یا انسداد بینی است که مانع رسیدن بو به بالای بینی می‌شود. گاهی ناشی از مشکل در سیستم هدایت کننده‌ی سیگنال‌ها از بینی به مغز است.

علل اصلی و شایع کربویی عبارتند از:

آسیب غشا مخاطی بینی

تحریک غشاء مخاطی که بینی را پوشانده است، می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• عفونت سینوس‌ها
• کرونا
• سیگار کشیدن
• آنفلوآنزا
• آلرژی: آلرژی که باعث تورم غشا مخاطی بینی شود.
• احتقان مزمن بینی غیر آلرژیک
• سرماخوردگی: شایع ترین علت از دست دادن جزئی و موقت حس بویایی، سرماخوردگی است. در این موارد، کربویی خود به خود از بین می‌رود.
• انسداد مسیر بینی: اگر مسیر عبور هوا به داخل بینی به طور فیزیکی مسدود شود، کربویی می‌تواند رخ دهد که شامل موارد زیر می‌تواند باشد:
• تومورها
• پولیپ بینی: توده کوچک غیر سرطانی در بینی و سینوس‌ها که مسیر عبور هوا از بینی را مسدود می‌کند.
• ناهنجاری‌های استخوانی داخل بینی یا سپتوم بینی
• آسیب مغزی یا عصبی

شایع ترین علت از دست دادن جزئی و موقت حس بویایی، سرماخوردگی است.

آسیب گیرنده های داخل بینی:

گیرنده‌هایی در داخل بینی وجود دارد که اطلاعات بویایی را از طریق اعصاب به مغز می‌فرستند. اگر هر بخشی از این مسیر آسیب دیده باشد کربویی می‌تواند رخ دهد. شرایط بسیاری وجود دارد که می‌تواند باعث این نوع آسیب شود، از جمله:

• افزایش سن: مانند حس بینایی و شنوایی، حس بویایی نیز می‌تواند با افزایش سن تضعیف شود. در حقیقت، حس بویایی بین ۳۰ تا ۶۰ ساله در اوج خود می‌باشد و بعد از ۶۰ سالگی شروع به کاهش می‌کند.
• برخی بیماری‌های پزشکی:
• برخی از داروها:
  •  آنتی بیوتیک‌ها
  • داروهای ضد افسردگی
  • داروهای ضد التهابی
  • داروهای قلبی
  • داروهای فشار خون.
• مواد شیمیایی: قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی مانند آفت کش‌ها یا حلال‌ها، که باعث سوختگی داخل بینی می‌شوند.
• تومورهای مغزی
• آسیب یا ضربه به سر: ضربه به مغز یا سر که باعث آسیب به اعصاب بویایی شود.
• جراحی مغز
• شیمی درمانی سرطان سر و گردن
• مصرف طولانی مدت مشروبات الکلی
• سوء مصرف کوکائین
• کربویی مادرزادی: در موارد نادری، به علت شرایط ژنتیکی، افراد بدون حس بویایی به دنیا می‌آیند که کربویی مادرزادی نامیده می‌شود.

 

درمان کربویی

درمان کربویی بستگی به علت دارد. اگر گرفتگی بینی در اثر سرماخوردگی یا آلرژی علت کربویی است، درمان معمولا مورد نیاز نیست و مشکل خود به خود بهبود می‌یابد. با این حال، اگر گرفتگی بینی بعد از چند روز بهبود نیافت یا از بین نرفت، به دکتر گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.

درمان‌هایی که ممکن است تحت نظر پزشک و با صلاحدید وی تجویز شود، عبارتند از:

• داروهای ضد احتقان
• آنتی هیستامین‌ ها
• اسپری‌ های بینی استروئیدی
• آنتی بیوتیک‌ ها: برای عفونت‌های باکتریایی (ممکن است عفونتی داشته باشید نیاز به مصرف آنتی بیوتیک پیدا کنید).

درمان‌های غیر دارویی

• پرهیز از عوامل محرک: کاهش قرار گرفتن در معرض عوامل تحریک کننده بینی و آلرژن‌ها
• ترک سیگار: اگر سیگار می‌کشید، آن را ترک کنید. سیگار کشیدن می‌تواند حواس پنج گانه‌ی شما از جمله حس بویایی را از بین ببرد.
• جراحی: در صورت وجود پولیپ یا توده در بینی، برای از بین بردن انسداد و بازگرداندن حس بویایی ممکن است جراحی لازم شود.
• قطع مصرف برخی داروها: اگر مشکوک به یک دارویی هستید که بر حس بویایی شما اثر می‌گذارد با پزشک خود مشورت کنید و ببینید آیا گزینه‌های دیگری وجود دارد که بر احساس بویایی شما تاثیر نگذارد. با این وجود، هرگز مصرف دارو را بدون صحبت با پزشک خود قطع نکنید.

نابویایی های غیر قابل درمان

بعضی اوقات فرد احساس بویایی خود را دوباره به دست می‌آورد. اما باید در نظر داشت که متاسفانه، کربویی همیشه قابل درمان نیست، به خصوص اگر عامل آن سن باشد. اما کارهایی وجود دارد که می‌توانید با انجام آن‌ها، حتی با وجود ناتوانی در احساس بویایی، دلپذیر تر و ایمن تر زندگی کنید. به عنوان مثال، نصب آشکارسازهای آتش و آلارم دود در خانه و دفترتان و توجه و مراقبت از پس مانده‌های غذا، برای مثال اگر در مورد سالم بودن غذا شک دارید، آن را نخورید. در حال حاضر برای افراد مبتلا به کربویی مادرزادی درمانی وجود ندارد. افرادی که بخشی از حس بویایی خود را از دست داده‌اند می‌توانند با افزودن طعم دنده‌های مخصوص به مواد غذایی، از غذا لذت بیشتری ببرند.

چطور بویایی از دست رفته ی کرونا را برگردانیم؟

ابتدا استرس را از خود دور کنید!

• توانبخشی بویایی

روش توانبخشی بویایی از ۴ گروه عصاره مدد می‌گیرد. روش درمان به این صورت است که از هر گروه یک عصاره را انتخاب می‌کنید. عصاره رز، لیمو، آویشن یا اکالیپتوس انتخاب و هر عصاره دو بار در روز (صبح و عصر) به مدت ۱۰ ثانیه توسط بیمار استشمام می‌شود. بین استشمام هر عصاره ۱۰ ثانیه فاصله داده می‌شود.بهتر است این عصاره با غلظت بالا در دسترس بیمار قرار بگیرند.گاهی ممکن است طول درمان بین ۴ تا ۱۲ هفته زمان ببرد. استشمام مرتب این عصاره ها می‌تواند در درمان اختلال های بویایی موثر باشد. این عصاره ها جایگزین هم دارند.

• شستشوی بینی با سرم ولرم

برای مدت ۲ تا ۴ هفته روزانه ۲ تا ۳ بار بینی تان را با سرم شستشوی ولرم بشویید. با بکارگیری این روش به کاهش التهابات و آثار عفونت در مجرای تنفسی کمک زیادی می شود. استفاده از اسپری های درمانی مانند فلوتیکازون، بکلومتازون، مومتازون و بودزوناید در کاهش عفونت های تنفسی، پاکسازی مجرای آن و بازگشت سریع ‌تر حس بویایی موثر است. با مشورت پزشک‌ تان می ‌توانید یکی از این اسپری ها را ۲ بار در طول روز استفاده کنید.

• آنتی بیوتیک برای درمان نابویایی تاثیری ندارد!

استفاده از این داروها و کپسول هایی که برای درمان کرونا تجویز شده اند تاثیری در بازگشت حس بویایی ندارد. پس صرفا به دلیل این علامت استفاده بی رویه این دارو ها را ادامه ندهید.

لیست پزشکان گوش و حلق و بینی

راهنمای مراجعه به متخصص گوش، حلق و بینی

با توجه به این که از دست دادن بویایی، از علائم ویژه ی کرونا محسوب می شود، در صورت داشتن این علامت حتی به تنهایی؛ بهتر است قرنطینه ی خود را شروع کنید. از طرفی، هر نابویایی، کرونا نیست. درمان کربویی بستگی به علت دارد. درمان معمولا مورد نیاز نیست و مشکل خود به خود بهبود می‌یابد. با این حال، اگر کربویی بعد از چند روز بهبود نیافت یا از بین نرفت، به دکتر گوش و حلق و بینی مراجعه کنید یا مشاوره بگیرید . دکترتو این امکان را برای شما فراهم آورده که در هر نقطه ای از جهان که باشید، بتوانید با مشاورین ما در ارتباط بمانید.

منبع: webMD ، Healthline