در این مقاله می‌خوانید:
اشک مصنوعی چیست؟
قطره اشک مصنوعی یا (artificial tears) دارویی برای تسکین خشکی چشم و تحریک چشم است.
این محصول ممکن است حاوی یک یا بیشتر از مواد زیر باشد:
- کربوکسی متیل سلولز
- دکستران
- گلیسیرین
- هایپروملوز (hypromellose)
- پلی اتیلن گلیکول ۴۰۰ (PEG 400)
- پلی سوربات
- پلی وینیل الکل و پروپیلن گلیکول و سایر مواد
داروهای روان کننده چشم را مرطوب نگه می دارد. به حفاظت از چشم در برابر آسیب و عفونت کمک می‌کند و علائم خشکی چشم را کاهش می دهد.
خشکی چشم یک بیماری شایع است که هنگامی رخ می دهد که چشم به اندازه ی کافی اشک تولید نکند.
شایع ترین علائم سندرم خشکی چشم
- سوزش
- درد
- قرمزی
- اشک ریزش
- تاری دید
- مشکل در خواندن یا نشستن طولانی مدت جلوی کامپیوتر
- احساس وجود سنگ ریزه در چشم
خشکی چشم می تواند موقتی یا مزمن باشد. خشکی چشم مزمن و درمان نشده می‌تواند عوارض مختلفی را ایجاد کند.
عوارض خشکی چشم
- باعث دید دوتایی
- عفونت
- زخم قرنیه
- و یا حتی نابینایی
دلایل عمده ی خشکی چشم
- باد
- آفتاب
- تهویه نامناسب
- استفاده بیش از حد از کامپیوتر
- مطالعه
- افزایش سن
- جراحی های چشم
- بیماری های خاص مانند شوگرن و سایر بیماری های روماتولوژی
- داروهای خاص مانند آنتی هیستامین
- مصرف سیگار و قلیان
برخی از افراد برای کاهش علائم خشکی چشم از قطره های چشم بدون نسخه(OTC) یا نسخه ای استفاده می کنند که قطره ی اشک مصنوعی از جمله آنهاست.
نحوه ی عملکرد اشک مصنوعی به چه صورت است؟
اشک مصنوعی با ایجاد ثبات و ضخیم کردن لایه بیرونی اشک و به تاخیر انداختن زمان تجزیه اشک باعث مرطوب ماندن قرنیه می‌شود.
اشک مصنوعی دارای عملکرد فیزیکی-شیمیایی است. به خوبی به سطح قرنیه و ملتحمه می چسبد و رطوبت کافی چشم را ایجاد می‌کند.
اشک مصنوعی تحریک ناشی از پلک زدن بیش از حد را در اثر کمبود اشک رخ می‌دهد را کاهش داده و علائم خشکی سطحی را نیز کاهش می دهد.
نحوه ی استفاده از اشک مصنوعی چگونه است؟
ابتدا همه راهنمایی های موجود بر روی بسته بندی محصول را مطالعه کنید و اگر سوالی داشتید از پزشک یا داروساز خود بپرسید.
اگر محلول تغییر رنگ داد یا کدر شد از محلول استفاده نکنید.
مارک های خاص که حاوی گلیسیرین و پلی سوربات ها هستند ممکن است ظاهری شیری رنگ داشته باشند.
تا زمانی که محلول تغییر رنگ نداده استفاده از آن بلامانع است.
برخی از قطره های چشم قبل از استفاده باید تکان داده شوند برچسب دارو را بررسی کنید تا ببینید آیا باید محصول خود را قبل از مصرف تکان دهید یا خیر.
قطره‌ها ممکن است به دفعات در طول روز مورد استفاده قرار گیرند.
پمادها معمولاً در صورت لزوم یک تا دو بار در روز استفاده می‌شوند.
اگر از پماد یک بار در روز استفاده می کنید بهتر است آن را قبل از خواب استفاده کنید.
برای استفاده از پماد، قطره و یا ژل اشک مصنوعی ابتدا دست ها را بشویید.
برای جلوگیری از آلودگی مراقب باشید قطره‌چکان یا قسمت بالایی پماد را لمس نکنید و اجازه ندهید چشم شما را لمس کند.
همیشه بعد از هر بار استفاده کلاهک دارو را محکم ببندید.
نحوه استفاده:
سر خود را به عقب ببرید و به بالا نگاه کنید و پلک پایین را بکشید. برای قطره یا ژل قطره چکان را مستقیماً بالای چشم قرار دهید و یک یا دو قطره را در صورت لزوم در چشم بچکانید. سپس به پایین نگاه کنید و به آرامی چشم خود را به مدت یک تا دو دقیقه ببندید. یک انگشت خود را در گوشه چشم نزدیک بینی قرار دهید و فشار ملایمی وارد کنید. این کار از تخلیه دارو از چشم جلوگیری می‌کند.
در استفاده از پماد، ابتدا سر پماد را مستقیماً روی چشم قرار دهید و یک خط باریک تقریباً ۶ میلیمتری در پلک پایین بریزید. پلک را رها کنید و چشم را ببندید و به آرامی چشم خود را در همه جهات بچرخانید. با استفاده از یک دستمال تمیز پماد اضافی اطراف چشم را پاک کنید.
اگر از نوع دیگری از داروهای چشم استفاده می کنید حداقل ۵ دقیقه صبر کنید و بعد از سایر داروها استفاده کنید.
از قطره های چشمی قبل از پمادهای چشمی استفاده کنید.
اگر از لنزهای تماسی استفاده می کنید قبل از استفاده از اشک مصنوعی حتماً لنز خود را خارج کنید.
دوز مصرف اشک مصنوعی
اشک های مصنوعی موجود در ایران به دو دسته کلی تقسیم می شود:
- با ماده نگهدارنده مانند تیرلوز و اسنوتیر که بطری های بزرگتری دارند و به صورت دوز های ۶ ساعت یا بیشتر تجویز می شوند و برای خشکی های چشم در حد متوسط تا خفیف کاربرد دارند.
- بدون مواد نگهدارنده مانند آرتلاک، سینالون و آرتیپیک که به صورت قطره های کوچک تک دوز هستند و هر دو تا سه ساعت تجویز می‌شوند و در خشکی های چشم شدید، سوختگی های شیمیایی و پیوند قرنیه و روزهای اول بعد از جراحی چشم کاربرد دارند.
- نمونه دیگری از اشک مصنوعی وجود دارد که بدون مواد نگهدارنده و حاوی هیالورونیک اسید است که غلظت بالایی داشته و دیرتر تبخیر می شود مانند آرتیپیک ادونسد، آرتلاک ادونسد، سینالون ادوند.
اطلاعات زیر فقط دوز معمول دارو را شامل می‌شود. پزشک معالج شما ممکن است دوز متفاوتی از دارو را برای شما تجویز کند.
رفع خشکی چشم
یک تا دو قطره درون چشم هر ۳ تا ۶ ساعت بر حسب نیاز تا بهبود علائم
مشاوره با پزشک
عوارض جانبی و موارد احتیاط و هشدارها در مصرف اشک مصنوعی
لنز تماسی:
در برخی از محلول های اشک مصنوعی ماده‌ای به نام کلرید بنزالکونیوم وجود دارد که توسط لنزهای تماسی قابل جذب است. پس حتما قبل از استفاده از محلول های چشمی لنزهای تماسی خود را خارج کنید.
واکنش های حساسیتی:
واکنش بیش از حد از جمله واکنش های تاخیری در مصرف اشک های مصنوعی حاوی پلی سوربات گزارش شده است. قبل از مصرف دارو حتماً به اجزای تشکیل دهنده آن توجه کنید.
علایم چشمی:
در صورتی که درد چشم، تحریک و قرمزی یا تغییراتی در بینایی ایجاد شد و یا اگر وضعیت بیش از ۷۲ ساعت ادامه یافت یا بدتر شد با پزشک خود تماس بگیرید.
همانطور که گفته شد این دارو ممکن است بلافاصله بعد از استفاده در چشم باعث تاری دید شود. پس تا زمانی که بینایی شما دچار اختلال است، رانندگی نکنید و از فعالیت هایی که نیاز به دید واضح دارد اجتناب کنید.
نگهداری دارو:
فرمولاسیون های بدون مواد نگهدارنده بیشتر در بیماران با خشکی چشم شدید و مزمن استفاده می شود که در بسته بندی های تک دوز قرار دارد. باقیمانده محتوا دارو را پس از یکبار استفاده دور بریزید و دوباره استفاده نکنید.
نوزادان:
برخی از اشکال دارویی ممکن است حاوی پروپیلن گلیکول باشد که ممکن است در نوزادان سمی است. پس بهتر است در نوزادان با احتیاط مصرف شود.
بارداری:
استفاده از این دارو در بارداری و شیردهی بلامانع است.
مشورت با پزشک:
قبل از مصرف اشک مصنوعی لیست داروهای مصرفی خود را به خصوص داروهای چشمی در اختیار پزشک یا داروساز خود بگذارید.
همچنین در صورتی که سابقه حساسیت به دارو را دارید به پزشک خود اطلاع دهید.
منابع:
