در این مقاله میخوانید:
چرا باید این مقاله را بخوانید؟
«داروی فاموتیدین چیست؟ کاربرد و عوارض فاموتیدین» عنوان مقاله ای است که پیش از این در مجله ی سلامت دکترتو منتشر شده است. به سبب تقاضا و سوالات مکرر و با توجه به نیاز شما خوانندگان عزیز، تیم دکترتو تصمیم گرفت که مقاله ای دیگر برای بیماری هایی که داروی فاموتیدین در آن ها کاربرد دارد بنویسد. امیدواریم که خواندن این مقاله به سود شما باشد.
داروی فاموتیدین را بیشتر بشناسیم
داروی فاموتیدین، به دستهی دارویی به نام مسدود کنندهی گیرندهی هیستامین ۲ تعلق دارد.
گیرندهی هیستامین ۲ (H2) در معده فعالیت میکند. این گیرنده به آزادسازی اسید در معده کمک میکند. در نتیجه، با مسدود کردن این گیرنده، میزان اسید آزاد شده در معده کاهش مییابد. داروی فاموتیدین با این مکانیسم باعث کاهش میزان اسید معده میشود.
داروی فاموتیدین به شکل قرص خوراکی، قرص جویدنی، سوسپانسیون، فرم تزریقی و کپسول و با نام تجاری pepcid در بازار دارویی موجود است.
این دارو با نسخهی پزشک و همچنین بدون نسخهی پزشک در دسترس میباشد.
در صورت ابتلا به بیماری کلیوی یا کبدی، سابقهی سندرم QT طولانی، سرطان معده، آسم، بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) یا سایر مشکلات تنفسی، قبل از مصرف داروی فاموتیدین با پزشک خود مشورت کنید. زیرا اثرات دارو به دلیل دفع کند دارو از بدن، افزایش مییابد.
توجه داشته باشید که دورهی درمان با داروی فاموتیدین را کامل کنید و حتی اگر احساس بهبودی کردید، دارو را تا پایان دوره، قطع نکنید.
مشاوره با پزشک
چه بیماریهایی با داروی فاموتیدین قابل درمان هستند؟
با توجه به عملکرد داروی فاموتیدین، این دارو در درمان بیماریهایی کاربرد دارد که اسید معده در آنها افزایش مییابد.
داروی فاموتیدین ممکن است تنها بخشی از یک برنامهی کامل درمانی باشد.
علاوه بر مصرف این دارو لازم است تغییراتی در رژیم غذایی یا عادات شما در زندگی نیز ایجاد شود.
در زیر به بررسی و توضیح بیماریهای قابل درمان با فاموتیدین میپردازیم:
-
زخم معده و زخم اثنی عشر
زخم معده در لایهی داخلی معده و قسمت فوقانی رودهی کوچک (اثنی عشر یا دوازدهه: بخشی از روده است که غذا بعد از ترک معده به آن قسمت میرسد) ایجاد میشود.
شایعترین علامت زخم معده، درد معده است. مخصوصا زمانی که معده خالی میباشد.
دیگر علائم زخم معده شامل احساس سیری، نفخ، آروغ زدن، عدم تحمل غذاهای چرب، سوزش سردل، حالت تهوع، کاهش وزن بدون دلیل و تغییر اشتها است. در موارد پیشرفته و شدید بیماری، استفراغ خونی، خون تیره در مدفوع یا مدفوع سیاه یا قیری رنگ نیز دیده میشود.
شایعترین علل زخم معده شامل عفونت با هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori)، استفادهی طولانی مدت از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن است.
سیگار کشیدن، مصرف الکل، استرس و استفاده از غذاهای پرادویه نیز باعث افزایش خطر ابتلا به زخم معده میشوند.
یکی از راههای درمان زخم معده، استفاده از داروهای کاهندهی اسید معده مانند داروی فاموتیدین است.
-
سندرم زولینگر-الیسون
سندرم زولینگر-الیسون یک بیماری نادر است که در آن یک یا چند تومور در لوزالمعده (قسمت بالای رودهی کوچک یا دوازدهه) ایجاد میشود.
این تومورها گاسترینوما نام دارند، مقادیر زیادی هورمون گاسترین ترشح میکنند. گاسترین باعث افزایش تولید اسید معده میشوند.
اسید اضافی منجر به ایجاد زخم معده و بروز علائمی مانند اسهال، احساس ناراحتی در قسمت فوقانی شکم، ریفلاکس اسید و سوزش معده، تهوع و استفراغ، خونریزی در دستگاه گوارش، لاغری ناخواسته و کاهش اشتها میشود.
افراد معمولا در سنین ۲۰ تا ۵۰ سالگی به این بیماری مبتلا میشوند.
سندرم زولینگر-الیسون با بررسی موارد زیر قابل تشخیص است:
تاریخچهی پزشکی، آزمایش خون. آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی و همچنین نمونه برداری بافتی از طریق آندوسکوپ. تکنیکهای تصویربرداری مانند اسکن هستهای، سی تی اسکن (CT) و ام آر آی (MRI).
درمان شامل استفاده از داروهای کاهندهی اسید معده مانند داروی فاموتیدین و برداشتن تومورها از طریق جراحی است.
ریفلاکس اسید معده (GERD)
بیماری ریفلاکس اسید معده یا GERD زمانی اتفاق می افتد که اسید معده به مری (لولهای که دهان را به معده متصل میکند) برگردد.
در حالت طبیعی، بعد از عبور غذا از مری به معده، اسفنکتر تحتانی مری (LES) بسته میشود تا از بازگشت محتویات معده به درون مری جلوگیری کند. اما در ریفلاکس اسید معده، در عملکرد این اسفنکتر اختلال ایجاد میشود.
شایعترین علامت ریفلاکس اسید معده، سوزش معده است.
این درد به صورت احساس سوزش در سینه است که از پشت استخوان جناغ شروع میشود و به سمت گردن و گلو حرکت میکند.
بسیاری از افراد احساس میکنند غذا به دهان برمیگردد که مزهای اسیدی یا تلخ از خود به جای میگذارد.
علاوه بر این، بازگشت اسید ممکن است باعث احساس سوزش در قفسهی سینه یا گلو، احساس مزهی ترش در دهان، آروغ زدن، بوی بد دهان، مشکلات تنفسی، اختلال در بلع، استفراغ، فرسودگی مینای دندان، احساس وجود توده در گلو، سرفهی طولانی، لارنژیت، تشدید آسم و مشکلات خواب شود.
برخی شرایط فرد را مستعد ابتلا به ریفلاکس اسید معده میکنند، مانند:
اضافه وزن یا چاقی. بارداری. تاخیر در تخلیهی معده (گاستروپارزی یا فلج معده)، آرتریت روماتوئید، اسکلرودرمی یا لوپوس. سیگار کشیدن، برخی غذاها و نوشیدنیها از جمله شکلات و غذاهای چرب یا غذاهای سرخ شده و قهوه. مصرف الکل، وعدههای غذایی بزرگ و حجیم، غذا خوردن قبل از خواب و داروهای خاصی از جمله آسپرین.
وقتی اسید معده به سمت بالا و به قسمت تحتانی مری پس زده میشود، میتواند به سلولهای بافتی در مری آسیب برساند.
در این شرایط میتوان برای جلوگیری از آسیب به پوشش سطحی مری ناشی از بازگشت اسید، از مسدود کنندههای گیرندهی H2 مانند داروی فاموتیدین استفاده کرد.
سایر روشهای درمانی ریفلاکس اسید معده شامل موارد زیر است:
استفاده از آنتی اسیدها، مهارکنندههای پمپ پروتون (PPI)، تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی مانند کوچک کردن حجم وعدههای غذایی، آرام غذا خوردن، ترک سیگار و کاهش وزن.
در نهایت، در صورت عدم پاسخ به درمانهای معمول، میتوان ریفلاکس اسید معده را با عمل جراحی درمان کرد.
سوزش سر دل به شکل احساس سوزش در قفسهی سینه بروز میکند که اغلب با احساس طعم تلخی در گلو یا دهان همراه است.
علائم سوزش سر دل ممکن است بعد از خوردن یک وعدهی غذایی بزرگ یا دراز کشیدن بدتر شود.
سوزش سردل به طور معمول هنگامی اتفاق میافتد که محتوای معده به مری برگردد.
سوزش سر دل یک شکایت شایع در دوران بارداری است. زیرا هورمون پروژسترون باعث شل شدن اسفنکتر تحتانی مری شود.
علاوه بر این، سیگار کشیدن، اضافه وزن یا چاقی، مصرف کافئین، شکلات یا الکل، خوردن غذاهای تند، دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا خوردن و مصرف برخی از داروها مانند آسپرین یا ایبوپروفن فرد را در معرض سوزش سر دل قرار میدهند.
خودداری از مصرف نوشیدنیهای کافئین دار، الکل و شکلات، اجتناب از استعمال دخانیات و دراز نکشیدن بعد از غذا خوردن، در کاهش سوزش معده کمک شایانی میکنند.
اجتناب از برخی غذاها برای کمک به کاهش دفعات ابتلا به سوزش معده
غذاهای سرخ شده، نعناع، گوجه فرنگی، میوههای خانوادهی مرکبات و نوشیدنیهای گازدار
سعی کنید از خوردن میان وعده در اواخر شب خودداری کنید.
دست کم چهار ساعت قبل از خواب دیگر چیزی نخورید.
به جای دو یا سه وعدهی غذایی بزرگ، وعدههای غذایی کم حجمتری بخورید.
فاموتیدین برای جلوگیری و معالجهی سوزش معده و همچنین ترش کردن ناشی از افزایش ترشح اسید معده در زمان مصرف برخی غذاها یا نوشیدنیها استفاده میشود.
اگر بر خلاف مصرف فاموتیدین، همچنان علائم سوزش معده، سو هاضمه ناشی از افزایش ترشح اسید یا ترش کردن معده بیش از ۲ هفته طول کشید، به پزشک خود مراجعه کنید.
سوزش سر دل اغلب با علائم اولیهی حملهی قلبی اشتباه گرفته میشود.
در صورت تجربهی موارد زیر به بیمارستان مراجعه کنید.
- درد در قفسهی سینه.
- احساس سنگینی در قفسهی سینه.
- گسترش درد به فک و بازو یا شانه.
- حالت تهوع.
- تعریق.
- اضطراب.
- سبکی سر.
- و احساس بیمار بودن،
-
پیشگیری از آسپیراسیون در بیمارانی که تحت بیهوشی قرار میگیرند
بر اساس دستورالعمل های انجمن بیهوشی آمریکا (ASA) برای موارد زیر فاموتیدین یک عامل موثر در پیشگیری از آسپیراسیون (ورود مواد خارجی با درون راههای تنفسی) در طی مراحل جراحی است:
عملهای جراحی انتخابی.
عملهای اورژانسی.
یا عملهای جراحی در زنان باردار (به عنوان مثال، زایمان سزارین و بستن لولههای فالوپ بعد از زایمان)،
-
کرونا ویروس (COVID-19)
در حال حاضر نقش فاموتیدین در درمان COVID-19 در حال بررسی است.
اما تاکنون اثربخشی فاموتیدین برای درمان COVID-19 مشخص نشده است. تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد.
منبع:
webmd، drugs، medicalnewstoday، healthline، medlineplus، health، mayoclinic