روی یا زینک چیست؟ انواع مکمل های زینک؛کاربرد و عوارض مصرف

زینک یا روی چیست و چه انواعی دارد؟

زینک یا روی یک ماده معدنی است. روی، “عنصر کمیاب ضروری” نامیده می‌شود زیرا مقدار بسیار کمی زینک برای سلامتی انسان لازم است. از آنجا که بدن انسان زینک اضافی ذخیره نمی‌کند، باید به طور منظم به عنوان بخشی از رژیم غذایی مصرف شود.

منابع غذایی معمول زینک شامل گوشت قرمز، مرغ و ماهی است.

ورود به سایت دکترتو

کمبود روی

کمبود روی می تواند باعث کوتاهی قد، کاهش توانایی چشیدن غذا و عدم توانایی عملکرد بیضه و تخمدان شود.

مکمل زینک برای درمان و پیشگیری از کمبود روی و عواقب آن از جمله رشد کوتاه‌مدت و اسهال حاد در کودکان، ترمیم کند زخم و بیماری ویلسون استفاده می‌شود.

انواع مکمل زینک

زینک گلوکونات:

به عنوان یکی از رایج‌ترین فرم‌های زینک بدون نسخه، زینک گلوکونات اغلب در درمان‌های سرماخوردگی استفاده می‌شود.

زینک استات:

مانند زینک گلوکونات، نیز اغلب برای کاهش علائم و تسریع در بهبودی به قرص‌های سرماخوردگی اضافه می‌شود.

زینک سولفات:

نشان داده شده است که زینک سولفات علاوه بر جلوگیری از کمبود زینک، از شدت آکنه نیز می‌کاهد.

زینک پیکولینات:

برخی تحقیقات نشان می‌دهد که بدن شما ممکن است این فرم را بهتر از انواع دیگر زینک، از جمله زینک گلوکونات و زینک سیترات، جذب کند.

زینک اوروتات:

این فرم به اسید اروتیک و یکی از رایج ترین انواع مکمل های زینک در بازار پیوند می‌یابد.

زینک سیترات:

یک مطالعه نشان داد که این نوع مکمل زینک به اندازه‌ی زینک گلوکونات جذب می‌شود اما طعم تلخ تری دارد.

زینک چه کاربردی دارد؟

روی و تنظیم عملکرد سیستم ایمنی بدن:

طبق مجله‌ی ایمونولوژی اروپا، بدن انسان برای فعال کردن لنفوسیت‌های T(سلول‌های T) به زینک نیاز دارد.

سلول‌های T از دو طریق به بدن کمک می‌کنند:

• کنترل و تنظیم پاسخ‌های ایمنی
• حمله به سلول‌های آلوده یا سرطانی

کمبود زینک می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی بدن را به شدت مختل کند.

روی و درمان اسهال:

طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، اسهال سالانه ۱٫۶ میلیون کودک زیر ۵ سال را از بین می‌برد. قرص زینک ممکن است به کاهش اسهال کمک کند.

یک مطالعه PLoS Medicine، که “به دنبال یک کار بهداشت عمومی در سراسر کشور برای افزایش مصرف زینک برای اسهال در کودکان در بنگلادش” ، تأیید کرد که یک دوره ۱۰ روزه قرص زینک در درمان اسهال موثر است و همچنین به جلوگیری از دوره‌های بعدی بیماری کمک می‌کند.

اثرات زینک بر یادگیری و حافظه:

تحقیقات انجام شده در دانشگاه تورنتو و منتشر شده در مجله Neuron حاکی از آن است که زینک نقش مهمی در تنظیم نحوه‌ی برقراری ارتباط نورون‌ها با یکدیگر دارد و بر نحوه‌ی شکل‌گیری خاطرات و نحوه‌ی یادگیری تأثیر می‌گذارد.

زینک برای درمان سرماخوردگی:

در مطالعه‌ای که در مجله‌ی Open Respiratory Medicine Journal منتشر شد، مشخص شد که پاستیل زینک مدت زمان سرماخوردگی را تا ۴۰ درصد کوتاه می‌کند.

علاوه براین، در یک بررسی کاکرین نتیجه گیری شد که مصرف زینک (پاستیل یا شربت) در صورتی که طی ۲۴ ساعت از شروع علائم مصرف شود در طول مدت و شدت سرماخوردگی در افراد سالم، مفید است.

نقش زینک در ترمیم زخم:

زینک در حفظ یک‌پارچگی و ساختار پوست نقش دارد. بیمارانی که زخم یا زخم مزمن را تجربه می‌کنند، اغلب دچار کمبود متابولیسم زینک و سطح زینک پایین‌تر در سرم هستند.

زینک اغلب در کرم‌های پوستی برای درمان بثورات پوشک یا سایر تحریکات پوستی استفاده می‌شود.

یک مطالعه سوئدی که زینک را در بهبود زخم مورد تجزیه و تحلیل قرار داد، نتیجه گرفت: زینک موضعی ممکن است با افزایش اپیتلیالیزاسیون مجدد، کاهش التهاب و رشد باکتری‌ها باعث بهبودی زخم پا شود. وقتی زینک بر زخم‌ها گذاشته می‌شود، نه تنها کمبود زینک موضعی را اصلاح می‌کند بلکه مانند دارویی جهت ترمیم زخم نیز عمل می‌کند.

زینک و کاهش خطر بیماری مزمن وابسته به سن

مطالعه‌ای از محققان دانشگاه ایالتی اورگان نشان داده است که بهبود وضعیت زینک از طریق رژیم غذایی و مکمل‌ها ممکن است خطر بیماری‌های التهابی را کاهش دهد.

روی جهت جلوگیری از تخریب ماکولای وابسته به سن (AMD)

براساس مطالعه منتشر شده در Archives of Ophthalmology، زینک از آسیب سلولی در شبکیه‌ی چشم جلوگیری می‌کند، که به تاخیر در پیشرفت AMD و کاهش بینایی کمک می‌کند.

روی و باروری

چندین مطالعه و آزمایش، وضعیت ضعیف زینک را با کیفیت پایین اسپرم مرتبط دانسته‌اند.

به‌عنوان مثال، یک مطالعه در هلند نشان داد که تعداد اسپرم افراد پس از مصرف مکمل‌های زینک سولفات و اسید فولیک بیشتر است.

در یک مطالعه‌ی دیگر، محققان نتیجه گرفتند که مصرف زینک پایین ممکن است یک عامل خطر برای کیفیت پایین اسپرم و ناباروری مردان باشد.

سایر مزایای احتمالی زینک:

• درمان آکنه
• اختلال بیش فعالی و نقص توجه (ADHD)
• پوکی استخوان
• پیشگیری و درمان ذات‌الریه

نحوه‌ی مصرف و دوز مصرفی زینک به چه صورت است؟

نحوه مصرف و دوزمصرفی زینک به صورت خوراکی و برای استفاده پوستی و تزریق وریدی به صورت مجزا شرح داده شده است:

استفاد خوراکی:

مقادیر توصیه شده رژیم غذایی(RDA) برای پسران و مردان ۱۴ سال به بالا، ۱۱ میلی‌گرم در روز تعیین شده است.

• زنان ۱۹ ساله و بالاتر، ۸ میلی‌گرم در روز
• زنان باردار ۱۴ تا ۱۸ سال، ۱۳ میلی‌گرم در روز
• بارداری ۱۹ سال به بالا، ۱۱ میلی‌گرم در روز 
• زنان شیرده ۱۴ تا ۱۸، ۱۴ میلی‌گرم در روز
•  شیردهی۱۹ سال به بالا، ۱۲ میلی‌گرم در روز.

سطح بالای تحمل زینک برای افرادی که زینک را تحت نظارت پزشکی دریافت نمی‌کنند:

• بزرگسالان ۱۹ سال به بالا(از جمله بارداری و شیردهی): ۴۰ میلی‌گرم در روز
• زنان تقریباً ۹ میلی‌گرم در روز مصرف می‌کنند.

نکات مهم:

زینک سولفات حاوی ۲۳٪ عنصر زینک است.

۲۲۰ میلی‌گرم زینک سولفات حاوی ۵۰ میلی‌گرم زینک است.

زینک گلوکونات حاوی ۱۴٫۳٪ زینک عنصری است.

۱۰ میلی‌گرم زینک گلوکونات حاوی ۴۳/۱ میلی‌گرم زینک است.

کمبود زینک:

در افرادی که کمبود زینک خفیف دارند، توصیه می‌شود که دو تا سه برابر مقدار توصیه شده رژیم غذایی (RDA) روی به مدت ۶ ماه مصرف شود. در افرادی که کمبود متوسط ​​تا شدید دارند، توصیه می‌شود چهار تا پنج برابر RDA به مدت ۶ ماه مصرف شود.

اسهال:

برای جلوگیری از اسهال در نوزادان، زنان باردار از ۱۵ میلی‌گرم زینک، با یا بدون ۶۰ میلی‌گرم آهن و ۲۵۰ میکروگرم اسید فولیک استفاده کرده‌اند، از ۱۰-۲۴ هفته بارداری تا یک ماه پس از زایمان شروع می‌شود.

بیماری ویلسون:

بیماری ویلسون، یک اختلال ارثی است که باعث تجمع مس در بسیاری از اندام‌ها می‌شود. زینک استات دارویی است که برای درمان بیماری ویلسون مورد تایید FDA است. دوز پیشنهادی که حاوی ۲۵-۵۰ میلی گرم زینک است، باید سه تا پنج بار در روز مصرف شود.

آکنه:

روزانه ۳۰ تا ۱۵۰ میلی گرم عنصر زینک استفاده شود.

اختلال کمبود زینک (اکرودرماتیت انتروپاتیکا):

مصرف روزانه ۲-۳ میلی گرم بر کیلوگرم زینک برای یک عمر برای درمان یک اختلال ارثی که بر جذب زینک تأثیر می‌گذارد، توصیه می‌شود.

دژنراسیون ماکولای وابسته به سن یا AMD:

دژنراسیون ماکولای وابسته به سن یا AMD بیماری چشمی است که منجر به کاهش بینایی در بزرگسالان مسن می شود. ترکیبی از ۸۰ میلی‌گرم زینک بنیادی، ۲ میلی‌گرم مس ، ۵۰۰ میلی گرم ویتامین سی ۴۰۰ IU،  ویتامین E و ۱۵ میلی‌گرم بتاکاروتن مصرف شده به مدت ۵ سال در افراد با کاهش بینایی پیشرفته مربوط به سن استفاده شده است.

اختلال خوردن (بی‌اشتهایی عصبی):

روزانه ۱۴-۵۰ میلی‌گرم زینک بنیادی استفاده می‌شود.

 سرماخوردگی:

یک قرص زینک گلوکونات یا استات، به میزان ۲۴-۲/۴ میلی‌گرم زینک، هر دو ساعت یکبار در دهان حل می‌شود در حالی که بیدار است در صورت بروز علائم سرماخوردگی.

افسردگی:

روزانه ۲۵ میلی‌گرم زینک به مدت ۱۲ هفته همراه با داروهای ضد افسردگی استفاده می‌شود.

دیابت:

دیابت نوع ۲:

۲۵ میلی‌گرم زینک گلوکونات دو بار در روز و به مدت ۸ هفته مصرف شده است.

دیابت در زنان باردار:

روزانه ۳۰ میلی‌گرم گلوکونات روی به مدت ۶ هفته مصرف شده است.

کاهش توانایی چشایی (هایپو ژئوزیا):

۱۴۰-۴۵۰ میلی‌گرم زینک گلوکونات در سه دوز تقسیم شده روزانه تا ۴ ماه مصرف شده است. همچنین، ۲۵ میلی‌گرم زینک مصرف شده به مدت ۶ هفته روزانه استفاده شده است.

عفونت پوستی ناشی از انگل‌های لیشمانیا (ضایعات لیشمانیا):

۱۰/۲/۲ میلی‌گرم بر کیلوگرم سولفات روی در سه دوز منقسم روزانه و به مدت ۴۵ روز مصرف شده است.

گرفتگی عضلات:

۲۲۰ میلی‌گرم زینک سولفات دو بار در روز و به مدت ۱۲ هفته مصرف شده است.

استخوان‌های ضعیف و شکننده (پوکی استخوان):

ترکیبی از ۱۵ میلی‌گرم زینک همراه با ۵ میلی‌گرم منگنز، ۱۰۰۰ میلی‌گرم کلسیم و ۲٫۵ میلی‌گرم مس استفاده شده است.

 زخم معده: 

۳۰۰-۹۰۰ میلی‌گرم زینک اکسید آمینو در یک تا سه دوز منقسم تا یک سال در روز مصرف شده است. همچنین ، ۲۲۰ میلی‌گرم زینک سولفات سه بار در روز به مدت ۳-۶ هفته مصرف شده است.

زخم بستر (زخم فشار):

یک رژیم غذایی استاندارد بیمارستانی به علاوه ۹ گرم آرژنین، ۵۰۰ میلی‌گرم ویتامین C و ۳۰ میلی‌گرم روی به مدت ۳ هفته روزانه استفاده می‌شود.

بیماری سلول داسی شکل: 

۲۲۰ میلی‌گرم زینک سولفات سه بار در روز استفاده شده است. همچنین، ۵۰-۷۵ میلی‌گرم زینک مصرفی روزانه در حداکثر دو دوز منقسم به مدت ۲-۳ سال مورد استفاده قرار گرفته است.

زخم های پا ناشی از گردش خون ضعیف (زخم پا وریدی): 

۲۲۰ میلی‌گرم زینک سولفات که سه بار در روز مصرف می‌شود همراه با پانسمان زخم استفاده شده است.

زگیل:

۴۰۰-۶۰۰ میلی‌گرم زینک سولفات به مدت ۲-۳ ماه روزانه.

استفاده‌ی پوستی:

آکنه: 

زینک استات ۱٫۲٪ با اریترومایسین ۴٪ به عنوان لوسیون که دو بار در روز استفاده می‌شود.

 زخم‌های پا در افراد دیابتی: 

یک بار در روز زخم روی ژل روی زخم گذاشته شده تا بهبود یابد.

نوع خفیف بیماری لثه (التهاب لثه): 

خمیر دندان حاوی ۰٫۲٪ تا ۲٪  زینک سیترات به تنهایی یا همراه با سدیم مونو فلوئوروفسفات یا ۰٫۲٪ تریکلوزان، حداقل دو بار در روز و تا ۷ ماه استفاده شده است. از دهان‌شویه حاوی ۰٫۴٪ زینک سولفات و ۰٫۱۵٪ تریکلوزان نیز استفاده شده است.

تبخال (هرپس لبیالیس):

زینک سولفات ۰٫۰۲۵٪ تا ۰٫۲۵٪ ۸ تا ۱۰ بار در روز یا زینک اکسید ۰٫۳٪ با گلیسین هر ۲ ساعت بیدار استفاده می‌شود.

زخم بستر (زخم فشار):

یک خمیر زینک اکسید روزانه همراه با مراقبت‌های استاندارد به مدت ۸-۱۲ هفته استفاده می‌شود.

زخم های پا ناشی از گردش خون ضعیف (زخم پا وریدی):

خمیر حاوی زینک اکسید ۲۵٪ یکبار در روز برای ۱۴ روز اول درمان و پس از آن به مدت ۸ هفته هر سه روز به عنوان پانسمان استفاده می‌شود.

زگیل:

پماد زینک اکسید ۲۰٪ دو بار در روز به مدت ۳ ماه یا تا زمان درمان استفاده شود.

زینک سولفات ۵٪ تا ۱۰٪ روی پوست سه بار در روز و به مدت ۴ هفته استفاده شود.

تزریق وریدی:

از محلول تزریقی حاوی ۵۹ میکرومول مس ، ۴٫۸ میکرومول سلنیوم و ۵۷۴ میکرومول زینک برای ۱۴-۲۱ روز استفاده شود.

کاهش توانایی چشایی (هایپوژئوزیا):

به مدت ۱۲ هفته به ۱۰ لیتر کنسانتره دیالیز موجود در بازار محلول زینک استفاده شود.

عفونت پوستی ناشی از انگل‌های لیشمانیا (ضایعات لیشمانیا): 

از تزریق زینک سولفات ۲٪ به مدت ۶ هفته استفاده شود.

منابع غذایی زینک

بهترین منابع زینک لوبیا، گوشت حیوانات، آجیل، ماهی و سایر غذاهای دریایی، غلات سبوس‌دار و محصولات لبنی است.

زینک به برخی از غلات صبحانه و سایر غذاهای غنی شده نیز اضافه می‌شود.

گیا‌ه‌خواران ممکن است تا ۵۰ درصد بیشتر از مقدار توصیه شده زینک به دلیل دسترسی زیستی کم زینک از غذاهای گیاهی نیاز داشته باشند.

غذاهایی که بالاترین میزان زینک گزارش شده عبارتند از:

• صدف‌های خام، ۳ اونس: ۱۴٫۱ میلی گرم
• گوشت گاو سرخ شده، ۳ اونس: ۷٫۰ میلی‌گرم
• لوبیای پخته، کنسرو، ½ فنجان: ۶٫۹ میلی‌گرم
• خرچنگ پخته شده ، ۳ اونس: ۶٫۵ میلی‌گرم
• گوشت چرخ‌شده گوشت گاو ۳ اونس: ۵٫۳ میلی‌گرم
• خرچنگ دریایی، پخته شده، ۳ اونس: ۳٫۴ میلی‌گرم
• نخود فرنگی، سبز، پخته شده، ۱ فنجان: ۱٫۲ میلی‌گرم
• ماست ساده، ۸ اونس: ۱٫۳ میلی‌گرم
• بادام زمینی، بوداده خشک، ۱ اونس: ۰٫۹ میلی‌گرم

مکمل‌های زینک به صورت کپسول و قرص نیز موجود است.

با این حال، حد بالایی قابل تحمل برای زینک ۴۰ میلی‌گرم برای مردان و زنان بالای ۱۸ سال است.

عوارض جانبی زینک

در صورت مصرف خوراکی:

• حالت تهوع
• استفراغ
• اسهال
• طعم فلزی
• آسیب کلیه و معده 

این نگرانی وجود دارد که مصرف مقادیر زیادی مولتی ویتامین به همراه یک مکمل زینک جداگانه ، احتمال مرگ ناشی از سرطان پروستات را افزایش می‌دهد. 

مصرف روزانه ۴۵۰ میلی‌گرم یا بیشتر زینک می‌تواند باعث ایجاد مشکل در آهن خون شود. 

در صورت استفاده‌ی پوستی :

استنشاق زینک از طریق بینی احتمالاً ایمن نیست، زیرا ممکن است باعث از بین رفتن بویایی دائمی شود.

موارد احتیاط و هشدار در مصرف زینک

نوزادان و کودکان:

زینکی که به میزان مناسب و به مقدار توصیه شده از طریق خوراکی مصرف می‌شود، به احتمال زیاد ایمن است. اما اگر در دوزهای بالا استفاده شود احتمالاً ایمن نیست.

بارداری و شیردهی:

• زینک برای اکثر زنان باردار و شیرده وقتی که در مقادیر توصیه شده روزانه (RDA) استفاده می‌شود ، به احتمال زیاد ایمن است. 
• با این حال، زینک در صورت استفاده در دوزهای بالا توسط زنان شیرده و احتمالاً بدون ایمنی در صورت استفاده در دوزهای بالا توسط زنان باردار، احتمالاً ایمن نیست. 
• افراد بالای ۱۸ سال نباید بیش از ۴۰ میلی‌گرم زینک در روز مصرف کنند.
• بارداری بالای ۱۴ تا ۱۸ ساله نباید بیش از ۳۴ میلی‌گرم در روز مصرف کنند.
• زنان شیرده بیش از ۱۸ سال نباید بیش از ۴۰ میلی‌گرم زینک در روز مصرف کنند.
• شیردهی در سنین ۱۴ تا ۱۸ سال نباید بیش از ۳۴ میلی‌گرم در روز مصرف کنند.

اعتیاد به الکل:

نوشیدن طولانی مدت و زیاد الکل با جذب ضعیف زینک در بدن ارتباط دارد.

دیابت:

مقادیر زیاد زینک می‌تواند باعث کاهش قند خون در افراد دیابتی شود. افراد دیابتی باید با احتیاط از محصولات زینک استفاده کنند.

همودیالیز:

به نظر می‌رسد افرادی که تحت درمان‌های همودیالیز قرار دارند در معرض کمبود زینک قرار دارند و ممکن است به مکمل‌های زینک نیاز داشته باشند.

HIV (ویروس نقص ایمنی انسانی) / ایدز:

در صورت ابتلا به HIV / AIDS با احتیاط از زینک استفاده کنید. مصرف زینک با کاهش طول عمر در مبتلایان به HIV / AID ارتباط دارد.

سندرم‌هایی که جذب مواد مغذی برای بدن دشوار است:

افراد مبتلا به سندرم سوءجذب ممکن است کمبود زینک داشته باشند.

آرتریت روماتوئید (RA):

افراد مبتلا به RA زینک کمتری جذب می‌کنند.

گیا‌هخواری:

رژیم‌های گیاهی اغلب با جذب پایین زینک مرتبط هستند. 

بنابراین این نوع رژیم غذایی یک عامل خطرناک برای کاهش زینک محسوب می‌شود.

اما بدن در طولانی مدت سازگار می‌شود و در جذب و کاهش از دست دادن زینک بهتر می‌شود.

تداخلات دارویی زینک با داروهای دیگر

آنتی‌بیوتیک‌ها

کینولون‌ها

مصرف زینک به همراه برخی آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است باعث کاهش اثربخشی آن‌ها شود.

برای جلوگیری از این تداخل، حداقل ۱ ساعت پس از آنتی‌بیوتیک‌ها از مکمل‌های زینک استفاده کنید.

آنتی‌بیوتیک‌هایی که ممکن است با زینک تداخل داشته باشند:

• سیپروفلوکساسین (سیپرو)
• انوکساسین (پنترکس)
• نورفلوکساسین (چیبروکسین، نوروکسین)
• اسپارفلوکساسین (زاگام) 
• تروافلوکساسین (تروان) 
• گریپافلوکساسین (راکسار) 

  تتراسایکلین:

زینک می‌تواند به تتراسایکلین‌های معده وصل شود و میزان تتراسایکلین‌های قابل جذب را کاهش دهد. مصرف زینک با تتراسایکلین‌ها ممکن است اثربخشی تتراسایکلین‌ها را کاهش دهد. برای جلوگیری از این تداخل، زینک را ۲ ساعت قبل یا ۴ ساعت بعد از مصرف تتراسایکلین مصرف کنید.

برخی از تتراسایکلین ها شامل:

• دمکلوسیکلین (دکلومایسین) 
• مینوسایکلین (مینوسین) 
• تتراسایکلین (آکرومیسین)

سیس پلاتین:

سیس پلاتین (Platinol-AQ) برای درمان سرطان استفاده می‌شود. مصرف زینک به همراه EDTA و سیس پلاتین (Platinol-AQ) ممکن است اثرات و عوارض جانبی سیس پلاتین (Platinol-AQ) را افزایش دهد.

پنی سیلامین:

پنی سیلامین برای بیماری ویلسون و آرتریت روماتوئید استفاده می‌شود. زینک ممکن است میزان جذب پنی سیلامین و اثربخشی آن را در بدن را کاهش دهد.

اوردوز زینک یا روی

به دلیل عوارض جانبی احتمالی مرتبط با مصرف بیش از حد زینک، بهتر است از حد بالای ۴۰ میلی‌گرم در روز فراتر مصرف نشود مگر اینکه تحت نظارت پزشکی باشد.

اثرات سوء مصرف زینک ممکن است شامل موارد زیر باشد:

منبع: webmd, healthline, mayoclinic, medicalnewstoday