علائم کمبود اکسیژن : از خطرناک ترین عوارض کرونا

کمبود اکسیژن یا هایپوکسمی چیست؟

هنگامی که به بدن اکسیژن کافی نرسد، ممکن است بدن دچار شرایط خطرناکی چون هیپوکسمی (کمبود اکسیژن در خون) یا هیپوکسی (کمبود اکسیژن در بافت) شود. بدون اکسیژن، مغز، کبد و سایر اندام‌ها فقط چند دقیقه (حداکثر ۳ دقیقه) پس از شروع علائم می‌تواند آسیب ببیند. زمانی که گردش خون به اندازه کافی اکسیژن برای تامین نیازهای بدن به بافت ها نرساند، هیپوکسمی می‌تواند باعث ایجاد هیپوکسی شود. گاهی اوقات واژه‌ی هیپوکسیا برای توصیف هر دو مشکل استفاده می‌شود.

هنگامی که به بدن اکسیژن کافی نرسد، ممکن است بدن دچار شرایط خطرناکی چون هیپوکسمی (کمبود اکسیژن در خون) یا هیپوکسی (کمبود اکسیژن در بافت) شود.

میزان نرمال اکسیژن خون چقدر است؟

میزان اکسیژن طبیعی خون بین ۷۵ تا ۱۰۰ میلی متر جیوه متغیر است. میزان اکسیژن خون کمتر از ۶۰ میلی متر جیوه کم است و بسته به تصمیم پزشک، شخص به مکمل اکسیژن نیازمند است.

آگاهی از نشانه‌های هشداردهنده سطوح کم اکسیژن خون که به نام «هیپوکسمی» شناخته می‌شود، اهمیت دارد.

علائم کمبود اکسیژن

علائم آن می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، اما شایع‌ترین علائم هیپوکسی عبارتند از:

• تغییر رنگ پوست از آبی تا قرمز گیلاسی
• گیجی
• سرفه
• افزایش سرعت ضربان قلب
• تنفس سریع و پی در پی
• تنگی نفس
• ضربان قلب کند
• تعریق
• خس خس سینه

دلایل کمبود اکسیژن

• کرونا: اگر کرونا، ریه‌ها را درگیر کند میزان اکسیژنی که فرد دریافت می‌کند می‌تواند کاهش یابد و خطرناک است.
• حمله‌ی شدید آسم، باعث ایجاد هیپوکسی در بزرگسالان و کودکان می‌شود. در طی حمله، مسیرهای هوایی تنگ و باریک می‌شوند و رسیدن هوا به ریه‌ها را مشکل می‌سازد.
• سرفه یک مکانیسم دفاعی است که باعث پاک سازی ریه‌ها می‌شود، جالب است بدانید که این مکانیسم دفاعی نیازمند میزان اکسیژن بیشتری است، به همین دلیل سرفه می‌تواند علائم هیپوکسی را بدتر کند.
• هیپوکسی همچنین می‌توانید ناشی از آسیب ریه به علت تروما و ضربه ایجاد شود.

موارد دیگری که می‌تواند موجب هیپوکسی شود:

• بیماری‌های ریه مانند بیماری انسداد ریوی مزمن (COPD)، آمفیزم، برونشیت، ذات الریه و ادم ریوی (تجمع مایع در ریه ها)
• داروهای ضد درد قوی و داروهای دیگری که وقفه‌ی تنفسی ایجاد می‌کنند.
• بیماری قلبی و عروقی
• کم خونی (کاهش تعداد گلبول‌های قرمز که اکسیژن را حمل می‌کنند.)
• مسمومیت با سیانید (سیانید یک ماده شیمیایی است که برای تولید پلاستیک و سایر محصولات از آن استفاده می‌شود).

میزان اکسیژن خون در کرونا

اگر کرونا، ریه‌ها را درگیر کند میزان اکسیژنی که فرد دریافت می‌کند می‌تواند کاهش یابد و خطرناک است. کویید-۱۹ یک بیماری تنفسی است و می تواند موجب افت سطخ اکسیژن خون شود. اگر ریه ها تخت تاثیر ویروس کووید -۱۹ قرار بگیرد میزان اکسیژنی که فرد دریافت می کند می تواند کاهش یابد.

علاوه بر آن یک مطالعه آزمایشگاهی شان می‌دهد کووید-۱۹ باعث اتساع قابل توجه رگ‌های خونی ریه به‌ویژه در مویرگ‌ها می‌شود. این اتساع رگ که باعث کاهش فشار خون می‌شود به کاهش میزان اکسیژن‌رسانی در نارسایی ریوی ویروس کرونا کمک می کند.

البته ویروس به روش‌های گوناگون بر تخریب عروق ریه اثر می‌گذارد. این مطالعه به توضیح پدیده عجیب دیده شده در برخی از بیماران کووید-۱۹ به نام «هیپوکسیمی خوشحال» نیز می‌پردازد. در این حالت با اینکه میزان اکسیژن بسیار پایین است، اما به نظر نمی‌رسد که بیمار مشکل تنفسی داشته باشد. لذا اگر درگیر بیماری کرونا بودید، و نشانه ای از تنگی نفس را نیز نداشتید، با این حال میزان اکسیژن خون خود را چک کنید.

۵ نشانه کمبود اکسیژن در خون و علائمی از درگیر شدن ریه در کرونا

در کنار سایر علائم کرونا، از جمله تنگی نفس، سرفه خشک؛ تب؛ التهاب و درد بدن و دیگر علائم، این علائم نیز می تواند دیده شود. در صورت مشاهده این علائم می توانید از طریق مشاوران دکترتو، با متخصصین ریه مشورت کنید و در صورت نیاز به پزشک مرتبط مراجعه کنید:

۱: رنگ آبی لب ها، لاله گوش یا بستر ناخن‌ها

این شرایط که به نام «سیانوز» شناخته می‌شود، نشانه‌ای از «هیپوکسمی شدید» است که نشان می‌دهد سلول‌های بدن به میزان کافی خون اکسیژن دار دریافت نمی‌کند. سیانوز باید بسیار جدی گرفته شود و فرد مراقبت‌های پزشکی فوری دریافت کند.

۲: احساس سوزش

اگر هیپوکسمی مشکلی طولانی مدت باشد، بدن ممکن است بیش از حد گلبول‌های قرمز تولید کند و این شرایط موجب افزایش غلظت خون شود. این ممکن است موجب بروز علایم اضافه از جمله احساس سوزش در اندام‌های انتهایی مانند بینی و انگشتان، زنگ زدن در گوش و خارش شود.

۳: سردرد

بیماری مزمن انسدادی ریه با شرایطی به نام «هیپوکسی» مرتبط است. این شرایط بار کاری مضاعف بر قلب وارد می‌کند و موجب کندی عملکرد‌های بافتی می‌شود. سردرد‌های مرتبط با بیماری مزمن انسدادی ریه بیشتر هنگام صبح پس از بیدار شدن از خواب رخ می‌دهد.

۴: تنگی نفس

تنگی نفس یکی از شایع‌ترین علایم «هیپوکسمی» است. افزون بر کمبود نفس، تنگی نفس ممکن است شامل احساس تنگی در قفسه سینه، تنفس سریع یا احساس ناتوانی در دریافت اکسیژن کافی باشد. جمع شدن لب‌ ها به حالت غنچه یا سوزش سوراخ‌های بینی هنگام تنفس هم ممکن است رخ دهد.

۵: تنفس سریع

کمبود اکسیژن یا دی اکسید کربن بیش از حد در بدن از دلایل شایع این شرایط است. این مورد بیماری نیست، اما علامتی از تلاش بدن برای اصلاح مشکلی دیگر است.

بیشتر بخوانید:از دست دادن حس بویایی: کرونا یا کربویی؟

 

میزان اکسیژن خون چگونه اندازه گیری می ‎شود؟

کارآمدترین روش برای کنترل سطح اکسیژن خون آزمایش اِی بی جی است و برای این آزمایش، نمونه خون از شریان ها، معمولا از مچ دست گرفته می ‎شود که این روش بسیار دقیق است، اما ممکن است کمی درد داشته باشد.

همچنین به وسیله دستگاه کوچکی به اسم «پالس اکسی متر» نیز می‌توان میزان اکسیژن خون را اندازه گیری کرد. این دستگاه که شبیه یک گیره کوچک است با قرار گرفتن بر روی انگشت اشاره، میزان اکسیژن خون را به طور غیر مستقیم اندازه می ‎گیرد.

اگرچه آزمایش به وسیله دستگاه پالس اکسیمتر آسان تر، سریع‌تر و بدون درد است، اما به اندازه آزمایش اِی بی جی دقیق نیست. این امر ممکن است تحت تاثیر عواملی مانند انگشتان کثیف، لاک ناخن و گردش خون ضعیف در اندام‌ها باشد.

بدون ابزار چگونه کاهش اکسیژن را تشخیص دهیم؟

• باید از انجام فعالیت های پر استرس جسمی و روحی که فشار زیادی به بیمار وارد می کند، مانند ورزش های خیلی سنگین، بپرهیزد.
• از مایعات به اندازه مناسب به صورت میانگین ۲ لیتر در روز را استفاده کند.
• تنوع در تغذیه و مصرف سبزیجات و میوه ها را افزایش دهند.

برای تشخیص علامت خطر در بیماران کرونایی باید بیمار در جایی آرام بنشیند و تعداد تنفس بیمار توسط فرد دیگری در یک دقیقه شمارش شود. اگر تعداد تنفس بیشتر از ۲۴ تنفس در یک دقیقه بود این یک علامت خطر است که بیمار وارد فاز شدید بیماری ریوی می شود.

چه مواقعی برای درمان کمبود اکسیژن به پزشک مراجعه کنیم؟

هیپوکسی به طور کلی یک شرایط اورژانسی است. اگر علائم هیپوکسی دارید، با اورژانس تماس بگیرید.

برای درمان هیپوکسی نیاز به مراجعه به بیمارستان و سنجش سطح اکسیژن خون است. و درمان فقط تحت نظر پزشک ریه و صلاحدید وی امکان پذیر است. مساله‌ی اساسی در درمان هیپوکسی رسیدن اکسیژن بیشتر به بدن است.

– برای درمان، شما اکسیژن مورد نیاز را از طریق کانولای بینی یا از طریق یک ماسک که بینی و دهان شما را می‌پوشاند دریافت می‌کنید. در اکثر موارد این کارها برای رساندن سطح اکسیژن به حالت طبیعی کافی است.

– یک اسپری استنشاقی یا داروی آسم ممکن است تنفس را آسان تر کند.

– اگر انجام این کارها کمک کننده نیست، پزشک ممکن است داروی وریدی (IV) به شما تزریق کند. ممکن است برای کوتاه مدت داروهای استروئیدی برای کاهش التهاب در ریه‌ها و یا آنتی بیوتیک برای درمان عفونت زمینه‌ای نیاز داشته باشید.

– هنگامی که زندگی شما در معرض خطر است و این درمان‌ها دیگر جوابگو نیستند، ممکن است به تنفس مکانیکال (استفاده از یک دستگاه برای کمک به تنفس) نیاز داشته باشید.

نکته ی بسیار مهم:

بهترین راه پیشگیری از هیپوکسی کنترل روزانه‌ی آسم است. برنامه ی درمان آسم خود را جدی بگیرید. داروی خود را برای جلوگیری از عود و تشدید حملات آسم به موقع استفاده کنید و در صورت نیاز از اسپری استنشاقی استفاده کنید. تغذیه‌ی مناسب و تحرک کافی داشته باشید. آگاهی از محرک‌های آسم خود و برای اجتناب از آن راه‌هایی را پیدا کنید. با پزشک خود برای پیدا کردن یک طرح عملی برای حملات آسم، مشورت کنید بنابراین شما می‌دانید هنگامی که مشکل تنفسی دارید چه باید بکنید.

بهترین راه پیشگیری از هیپوکسی کنترل روزانه‌ی آسم است. برنامه ی درمان آسم خود را جدی بگیرید.

منبع: ,healthline webMD