در این مقاله می‌خوانید:
آزیترومایسین چیست و چه کاربردی دارد؟
نام رایج دارو:
- آزیترومایسین – Azithromycin
اسامی تجاری دارو:
آزیترومایسین نوعی آنتی‌بیوتیک ماکرولید است که در درمان طیف وسیعی از عفونت‌های باکتریایی مورد استفاده قرار میگیرد. این آنتی بیوتیک، وسیع الطیف است، نیمه عمر طولانی دارد و به خوبی در بافت نفوذ می‌کند. سازمان غذا و دارو (FDA) برای اولین بار آزیترومایسین را در سال ۱۹۹۱ تأیید کرد. آنتی بیوتیک‌ها از رشد باکتری‌هایی که باعث عفونت می‌شوند، جلوگیری می‌کنند. فقط در صورتی که باکتری‌ها عامل عفونت باشند، آزیترومایسین آن‌ها را درمان می‌کند. به طور کلی، آنتی بیوتیک‌ها عفونت‌های ناشی از ویروس یا قارچ را درمان نمی‌کنند. در نتیجه این دارو بر روی عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا اثری ندارد.
آزیترومایسین به فرم‌های قرص، کپسول، سوسپانسیون خوراکی، قطره‌ی چشم و تزریقی در بازار دارویی وجود دارد. کپسول آزیترومایسین ۵۰۰ و ۲۵۰ پرکاربردترین نوع این دارو هستند.
آزیترومایسین بر روی عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا اثری ندارد.
چه بیماری‌هایی با آزیترومایسین قابل درمان هستند؟
داروی آزیترومایسین در ترکیب با سایر آنتی بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های تنفسی، گوارشی و برخی از عفونت‌های مقاربتی (STI) مورد استفاده قرار میگیرد. بیماری‌های قابل درمان با آزیترومایسین عبارتند از:
- ذات الریه
- برونشیت
- عفونت حاد گوش
- بیماری‌های منتقله از راه جنس
- بیماری التهابی لگن
- شانکروئید
- گرانولوم اینگوینال
- عفونت‌های سینوسی (سینوزیت)
- عفونت ادراری
- فارنژیت یا التهاب لوزه
- عفونت‌های تنفسی خاص از جمله سیاه سرفه
- عفونت‌های پوستی
- بیماری‌های گوارشی ناشی از سالمونلا
- وبا
- اسهال مسافران
- عفونت شدید یا لنفادنوپاتی به دلیل بارتونلا هنسلا (بیماری خراش گربه)
- برخی عفونت‌های منتقله از طریق کنه مانند تیفوس یا کنه
- برونشکتازی
- آسم
- بیماری انسدادی مزمن ریوی
- عفونت دهانه‌ی رحم
- سوزاک حاد مجاری ادراری
- سوزاک حاد دهانه‌ی رحم
- بیماری لایم
- عفونت باکتریایی دریچه‌ی قلب.
برای درمان کرونا آزیترومایسین بخوریم یا نخوریم؟
همان طور که گفته شد، آزیترومایسین آنتی بیوتیکی است که برای درمان بیماری هایی که باکتری ها در بروز آن ها نقش دارند، کاربرد دارد. اما چرا این دارو در نسخه ی بیماران مبتلا به کرونا به وفور دیده می شود؟
طبق تحقیقات انجام شده، آزیترومایسین از ورود ویروس به درون سلول ها جلوگیری می کند و با این اثرات ضدویروسی خود علیه ویروس کرونا، در درمان بیماران مورد استفاده قرار میگیرد.
علاوه بر این، بر اساس دیگر مقالات منتشر شده، استفاده از آزیترومایسین در درمان بیماران مبتلا به کرونا، می تواند زمان بستری در بیمارستان را تا ٣ روز کاهش دهد.
از منظر دیگر، به دلیل تضعیف سیستم ایمنی به وسیله ویروس کرونا، ریه ها مستعد ابتلا به عفونت های باکتریایی نیز هستند. آزیترومایسین از بروز عفونت باکتریایی در کنار عفونت ویروسی، جلوگیری می کند.
در تاریخ فروردین ۱۴۰۰؛ در گایدلاین EVMS مصرف آزیترومایسین در درمان کرونا توصیه نمی شود.
آخرین گزارش لنست، ما در این مطالعه شواهد اندکی از سودمندی آزیترومایسین در کنار داروهای روتین برای بهبود بیمار یافتیم.
در متن آپدیت پروتکل کشوری خاطر نشان می شود آزیترومایسین و داکسی سایکلین اثر ضد ویروسی ثابت شده ای ندارند و با توجه به احتمال بروز مقاومت های میکروبی به دلیل مصرف بی رویه آن، توصیه می شود در صورت فقدان شک قوی از ابتلای همزمان عفونت های باکتریال از تجویز آن اکیدا خودداری شود.
در خصوص مصرف آزیترومایسین در درمان کرونا؛ حتما از مشاورین کرونا در سایت دکترتو مشورت بگیرید.
مشاوره با پزشک
نحوه‌ی مصرف آزیترومایسین
برای مصرف صحیح داروی آزیترومایسین لازم است از اطلاعات روی جلد دارو به دقت پیروی کنید و در صورت لزوم با دکتر عفونی خود مشورت کنید. این دارو را به صورت دهانی و به اندازه‌ای که پزشک تجویز کرده مصرف کنید. اگر دچار دل‌درد شدید این دارو را غذا مصرف کنید. دوز مصرف داروی آزیترومایسین به سن، وضعیت بیماری، و پاسخگویی بدن شما به درمان بستگی دارد و برای کودکان این دوز مصرفی بر اساس وزن تعیین می‌شود.
- دوره‌ی درمان در هر بیماری متفاوت است و ۱ تا ۵ روز ادامه دارد.
- معمولا در روز اول یک دوز ۵۰۰ میلی گرمی (۲ قرص ۲۵۰ میلی گرمی) و در روزهای بعد یک قرص ۲۵۰ میلی گرمی مصرف می‌شود.
- داروهای خود را هر روز در همان ساعت مشخص مصرف کنید.
- آزیترومایسین ممکن است به مدت ۴۸ ساعت پس از آخرین دوز مصرفی، در بدن باقی بماند.
- این دارو را می‌توانید با غذا یا بدون غذا مصرف کنید. با این حال، مصرف آن همراه با غذا ممکن است به کاهش عوارض جانبی خاصی مانند ناراحتی معده و حالت تهوع کمک کند.
- شربت آزیترومایسین را قبل از مصرف تکان دهید و از پیمانه‌ی مخصوص استفاده کنید.
- از قاشق غذاخوری و به دلیل دقیق نبودن میزان دوز مصرفی استفاده نکنید.
- اگر کودکان در روز اول تا ۳۰ دقیقه پس از مصرف این دارو دچار تهوع شدند با پزشک تماس بگیرید.
- مصرف این دارو را تا میزانی که پزشک تجویز کرده ادامه دهید حتی اگر احساس کردید علائم عفونت از بین رفته است.
- قطع این دارو موقع درمان ممکن است باعث شود عفونت باکتریایی دوباره رشد کند و مشکل‌ساز شود.
معمولا در روز اول یک دوز ۵۰۰ میلی گرمی (۲ قرص ۲۵۰ میلی گرمی) و در روزهای بعد یک قرص ۲۵۰ میلی گرمی مصرف می‌شود.
نکته ی مهم : از مقاومت دارویی باکتری‌ها پیشگیری کنیم
مهم است که تمام داروهای آنتی بیوتیکی خود را به طور کامل مصرف کنید. حتی اگر احساس بهبودی دارید، مصرف را ادامه دهید. این کار باعث می‌شود که عفونت به طور کامل بهبود یابد و در نتیجه از ایجاد مقاومت باکتری‌ها در برابر آنتی بیوتیک جلوگیری می‌کند. با مقاومت باکتری‌ها در برابر آنتی بیوتیک‌ها، داروهای کم‌تری برای درمان عفونت‌های ناشی از این باکتری‌ها موثر خواهند بود.
مشاوره با پزشک
موارد منع مصرف آزیترومایسین
مراقب مصرف آزیترومایسین در بیماری‌های زیر باشید
قبل از شروع مصرف آزیترومایسین، در مورد بیماری‌های خود، از جمله ضربان قلب نامنظم و به ویژه طولانی شدن فاصله‌ی QT در نوار قلب، بیماری‌های قلبی، بیماری‌های کلیوی و بیماری‌های کبدی با پزشک صحبت کند.
به ندرت، آزیترومایسین می‌تواند باعث سمیت کبدی شود. در صورت بروز علائم مشکلات کبدی از جمله ادرار تیره، خارش یا زردی چشم، باید دارو را قطع کرده و با پزشک خود تماس بگیرید.
ممنوعیت مصرف:
مصرف آزیترومایسین در برخی بیماری‌ها ممنوعیت دارد مثل:
- کولیت
- سندروم QT طولانی
- بیماری‌های کبدی
- میاستنی گراویس.
تاثیر داروهای مختلف بر غلظت آزیترومایسین در بدن
- در صورت مصرف داروهایی که باعث افزایش فاصله‌ی QT می‌شوند، آزیترومایسین باید با احتیاط زیادی استفاده شود.
- آزیترومایسین ممکن است غلظت کلشی سین را افزایش دهد و در نتیجه سمیت ایجاد کند.
- استفاده‌ی همزمان از استاتین‌ها (داروهای کاهنده‌ی چربی خون) و آزیترومایسین ممکن است خطر رابدومیولیز را افزایش دهد.
- مصرف همزمان آنتی اسیدها (آلومینیوم و منیزیم) ممکن است غلظت آزیترومایسین را کاهش دهد.
- هیچ مشکلی در مصرف داروهای گیاهی یا مکمل‌ها، همزمان با مصرف آزیترومایسین وجود ندارد.
عوارض جانبی آزیترومایسین
در صورتی که پزشک داروی آزیترومایسین را برای شما تجویز کرده است مطمئن باشید فوائد آن بیش از مضراتش بوده است. همچنین لازم است بدانید اکثر افرادی که داروی آزیترومایسین را مصرف کرده اند، عوارض جدی این دارو را تجربه نکرده اند.
عوراض جانبی شایع:
بیش‌ترین عوارض جانبی دیده شده در مصرف آزیترومایسین که منجر به قطع مصرف این دارو می‌شوند، عبارتند از:
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- درد شکم
- ضعف.
اگر هر یک از این عوارض ادامه یافتند با پزشک خود تماس بگیرید.
عوراض جانبی کمتر شایع:
عوارض جانبی که کمتر شایع بوده و در ۱ درصد موارد رخ می‌دهند شامل موارد زیر هستند :
عوارض جانبی جدی:
- آسیب کبدی، به ویژه در افرادی که سابقه‌ی مشکلات کبدی دارند.
- تغییر ریتم قلب یا آریتمی، که بیشتر در افرادی که از داروهای تنظیم کننده‌ی ریتم قلب استفاده می‌کنند، دیده می‌شود.
عوارض جانبی نادر:
- طولانی شدن فاصله‌ی QT در نوار قلبپ
- مدفوع کم رنگ
- تغییرات شنوایی (مانند کاهش شنوایی یا ناشنوایی)
- مشکلات بینایی (مانند پرش پلک و تاری دید)
- مشکلات گفتاری یا بلع
- ضعف عضلانی
- مشکلات کبدی مانند:
- خستگی غیرمعمول
- تهوع و استفراغ مداوم
- درد شدید شکم و معده
- زردی چشم یا پوست
- و ادرار تیره
اگر با این موارد مواجه شدید، سریعا به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین اگر علائمی مانند تپش قلب ناگهانی، بی‌حالی شدید و غش کردن مواجه شدید با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.
واکنش های آلرژیک جدی:
آزیترومایسین می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک شود. در صورت بروز علائم زیر، به نزدیک‌ترین مرکز اورژانس مراجعه کنید. علائم حساسیت به این دارو می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- اختلال در تنفس
- تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
- کهیر
- واکنش‌های شدید پوستی مانند سندرم استیونس جانسون (می‌تواند علائمی مانند قرمزی، تاول پوستی یا پوسته پوسته شدن (ریزش سلول‌های مرده‌ی پوست) را ایجاد کند.)
لازم است بدانید که واکنش آلرژیک جدی در مورد داروی آزیترومایسین نادر است. با این وجود اگر واکنش آلرژیک جدی را تجربه کردید، سریعا از فوریت های پزشکی کمک بگیرید. با توجه به اینکه لیست عوارض کامل نیست، ممکن است با عارضه ای برخورد کنید که ذکر نشده باشد. در این موارد با پزشک یا دکتر داروخانه مشورت کنید. همچنین واکنش آلرژیک به این دارو ممکن است حتی موقع قطع مصرف رخ بدهد لذا واکنش آلرژیکی که ذکر شد ممکن است چند روز بعد از آخرین دوز مصرفی دارو اتفاق بیفتد.
تنگی پیلور هیپرتروفیک در شیرخواران:
یکی دیگر از عوارض جانبی این دارو، تنگی پیلور هیپرتروفیک در شیرخواران است (تنگ یا مسدود شدن دریچه‌ای که بین معده و دوازدهه قرار دارد). علائم این بیماری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- استفراغ بعد از غذا خوردن
- تحریک پذیری و تغییر خلق و خو بعد از تغذیه
- عدم افزایش وزن
مشکلات کلوسنریدیوم:
این دارو به ندرت به‌دلیل مقاومت باکتری باعث ایجاد یک بیماری سخت روده (مشکلات کلوسنریدیوم) می‌شود. این شرایط می‌تواند هنگام درمان یا حتی هفته‌ها و ماه‌ها بعد از درمان اتفاق بیفتد. در صورت بروز چنین مشکلی از داروهای ضداسهال یا مُسکن‌ها استفاده نکنید. زیرا ممکن است شرایطتان بدتر شود لذا اگر عوارضی مانند اسهال شدید و مداوم، درد شکم یا معده و گرفتگی عضلانی و همچنین نشانه‌های خون در مدفوع سریعا با پزشک تماس بگیرید.
ترشحات دهانی یا عفونت‌های مخمری:
استفاده مداوم از این دارو برای دوره‌های طولانی ممکن است موجب ترشحات دهانی یا عفونت‌های مخمری شود. در صورت مشاهده علائم سفید رنگ در دهان و یا تغییر در ترشحات واژن با پزشک مشورت نمایید.
موارد احتیاط مصرف آزیترومایسین
سابقه حساسیت:
قبل از مصرف اگر به داروی آزیترومایسین حساسیت دارید و یا سابقه‌ی آلرژی به این دارو یا دیگر آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند ارترومایسین، کلاریترومایسین و تلیترومایسین دارید، این موضوع را با پزشک یا دکتر داروخانه در میان بگذارید. داروی آزیترومایسین ممکن است شامل ترکیبات غیر فعالی باشد که موجب بروز حساسیت یا مشکلات دیگر بشود.
سابقه بیماری:
چنانچه سابقه‌ی بیماری‌هایی نظیر مشکلات کبدی، مشکلات کلیه و بیماری‌های بافت عضلانی مانند میاستنی گراویس دارید حتما این موارد را با پزشک خود در میان بگذارید.
داروی آزیترومایسین ممکن است موجب تاثیراتی بر ریتم قلب (افزایشQT) شود. افزایش کیوتی به ندرت موجب تپش قلب (به ندرت خطرناک) و علائمی دیگر مانند سرگیجه و غش کردن شود که سریعا نیاز به مراجعه به پزشک دارد. احتمال افزایش کیوتی در صورتی که شرایط خاص پزشکی داشته باشید یا داروهای دیگری مصرف کنید بالا می‌رود. قبل از مصرف آزیترومایسین در مورد داروهای مصرفی خود با پزشک مشورت کنید. در صورتی که مشکلاتی مانند مشکلات قلبی (نارسایی قلبی، ضربان کند قلب، افزایش کیوتی در تست EKG)، سابقه ژنتیکی مشکلات قلبی خاص (مانند افزایش کیوتی در تست EKG و مرگ ناگهانی بر اثر ایست قلبی) دارید حتما قبل از مصرف این دارو با پزشک خود صحبت کنید.
کمبود پتاسیم و منیزیم خون نیز ممکن است خطر افزایش کیوتی را بالا ببرد. این خطر درصورتی که از داروهای خاصی مانند دیوتیک‌ها یا قرص‌های آب استفاده می‌کنید و یا اگر علائمی مانند عرق کردن شدید، اسهال و تهوع دارید، افزایش می‌یابد و بهتر است درمورد استفاده صحیح این دارو با پزشک خود مشورت کنید.
آزیترومایسین و الکل:
در موارد نادر، داروی آزیترومایسین می‌تواند باعث آسیب کبدی شده و منجر به عوارض جانبی شدیدی شود. هنگام مصرف داروی آزیترومایسین، بهتر است از ایجاد فشار اضافی بر کبد مانند نوشیدن الکل، خودداری کنید.
واکسیناسیون:
مصرف آزیترومایسین ممکن است موجب مشکلات در واکسن‌های باکتریایی مانند واکسن تیفوئید شود. در هنگام مصرف این دارو واکسیناسیون را به جز مواردی که پزشک توصیه کرده است را انجام ندهید. قبل از هر گونه جراحی همه‌ی داروهایی را که مصرف می‌کنید با پزشک یا دندانپزشک خود در میان بگذارید. بزرگسالان نیز ممکن است نسبت به عوارض پس از مصرف این دارو مخصوصا افزایش کیوتی حساسیت بیشتری نشان دهند.
نوزادان و کودکان:
کودکان (مخصوصا نوزادان کمتر از ۶ هفته) ممکن است با مصرف این دارو دچار مشکلات جدی معده شوند. اگر نوزاد دچار استفراغ شد و یا شیردهی به او دچار مشکل شد با پزشک کودک تماس بگیرید.
بارداری و شیردهی:
برای مصرف داروی آزیترومایسین در دوران شیردهی با پزشک مشورت کنید. چنانچه باردار هستید فقط در صورت نیاز ضروری از این دارو استفاده کنید و در مورد فواید و مضرات آن از پزشک خود کمک بگیرید.
هر چند داروی آزیترومایسین در دسته‌ی داروهای گروه B بارداری قرار دارد. به این معنا که استفاده از آن در بارداری و شیردهی بی خطر محسوب می‌شود. ممکن است این دارو در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، باعث اسهال، استفراغ و بثورات پوستی شود.
تداخلات دارویی آزیترومایسین با داروهای دیگر
تداخلات دارویی ممکن است عملکرد و تاثیر داروی آزیترومایسین را تغییر دهد یا باعث افزایش ریسک بروز عوارض جانبی آن شود. این مقاله شامل تمامی تداخلات دارویی ممکن، نیست لذا لیست تمامی داروهای مصرفی‌تان را باپزشک یا دکتر داروخانه در میان بگذارید. و بدون صلاحدید پزشک شروع به مصرف، قطع یا تغییر دوز داروی آزیترومایسین نفرمایید.
تقریباً اکثر آنتی‌بیوتیک‌ها بر روی هورمون‌های کنترل بارداری مانند قرص‌ها، برچسب‌ها و حلقه‌های کنترل بارداری تاثیر می‌گذارند و برخی از این آنتی‌بیوتیک‌ها (مانند ریفامپین و ریفابوتین) تاثیر این محصولات را کاهش می‌دهند و ممکن است موجب بارداری شوند. اگر از هورمون‌های کنترل بارداری استفاده می‌کنید قبل از مصرف این آنتی‌بیوتیک‌ها با پزشک خود مشورت کنید.
بسیاری از داروها مانند آمیودارون، دیسوپیرامید، دوفتیلید، درون‌دارون، ایبوتیلید، پیموزید، کوئنیدین، پروکائین آمید، سوتالول و … علاوه بر آزیترومایسین ممکن است بر ریتم قلب (افزایش کیوتی) تاثیر بگذارند.
نکات مهم:
اگر ضداسیدهایی که حاوی آلومنیوم یا منیزیم هستند با این دارو مصرف شوند ممکن است سرعت جذب آزیترومایسین را کاهش دهند. اگر از قرص‌های ضد اسید استفاده می‌کنید حداقل ۲ ساعت قبل یا بعد آن آزیترومایسین را مصرف کنید.
آزیترومایسین با چه داروهایی تداخل دارد؟
طبق گزارشات ارائه شده، داروهای زیر می‌توانند با آزیترومایسین تداخل داشته باشند:
- فلوتیکازون
- سالمترول
- ایبوپروفن
- آموکسی سیلین
- آسپرین
- آموکسی کلاو
- دیفن هیدرامین
- آمیودارون
- پروکائین آمید
- کینیدین
- دولوکستین
- داکسی سایکلین
- فلوتیکازون بینی
- سیکلوسپورین
- ارگوتامین
- هیدروکسی کلروکین
- پرگابالین
- گایافنزین
- اس امپرازول
- امپرازول
- پردنیزون
- آلبوترول
- مونته لوکاست
- سیمبیکورت (بودزوناید / فورموترول)
- استامینوفن
- ویتامین B12 (سیانوکوبالامین)
- ویتامین C (اسید /اسکوربیک)
- ویتامین D3 (کولکالسیفرول)
- وارفارین
- زاناکس (آلپرازولام)
- رانیتیدین
- ستیریزین
- آتورواستاتین
- دیگوکسین (داروی قلبی)
- کلشی سین (داروی نقرس)
- فنی توئین (داروی تشنج)
- ضد اسیدهایی که حاوی منیزیم یا آلومینیوم هستند.
علائم اوردوز
اگربا مصرف داروی آزیترومایسین دچار عوارض جدی ای نظیر مشکل تنفسی یا بیهوشی شدید با اورژانس تماس بگیرید. این دارو برای وضعیت فعلی شما تجویز شده است و در موارد دیگر عفونتی از آن بدون اجازه دکتر استفاده نکنید.
در صورتی که فراموش کردید یک وعده آزیترومایسین مصرف کنید، چه باید کرد؟
اگر یک دوز را فراموش کردید مصرف کنید، به محض یادآوری، دارو را مصرف کنید. اما اگر فقط چند ساعت تا دوز برنامه ریزی شده‌ی بعدی باقی مانده است، فقط ۱ دوز مصرف کنید. هرگز سعی نکنید با مصرف همزمان ۲ دوز عقب مانده، برنامه‌ی دارویی را جبران کنید. این کار می‌تواند منجر به عوارض جانبی خطرناکی شود.
نگهداری صحیح داروی آزیترومایسین چگونه است؟
برای نگهداری صحیح داروی آزیترومایسین، آن را در دمای اتاق، دور از حرارت و رطوبت و خارج از دسترس کودکان قرار دهید و در حمام نگهداری نفرمایید. توجه داشته باشید که داروی منقضی شده را مصرف نکنید و پس از ۱۰ روز از باز شدن آن را دور بیندازید.
لیست پزشکان بیماری‌های عفونی و گرمسیری
راهنمای مراجعه به پزشک عفونی
برای نوبت‌گیری از بهترین پزشکان عفونی به وبسایت دکترتو مراجعه کنید. آزیترومایسین از آنتی بیوتیک هایی است که نباید سرخود مصرف شود. در صورتی که لازم است با پزشکان عمومی یا عفونی مشورت کنید. مشاوره تلفنی با دکتر عفونی در سامانه دکترتو برای شما فراهم شده است.
دکترتو مراقب سلامت شماست.
منبع: WebMD، medscape , medicines، drugs، healthline، webmd، medlineplus، medicalnewstoday، ncbi
