در این مقاله میخوانید:
مدفوع خونی چیست؟
مدفوع خونی معمولا به دو دستهی ملنا (مدفوع تیره رنگ) و هماتوشزی (وجود خون روشن در مدفوع) طبقه بندی میشود. ملنا به مدفوع سیاه رنگ اشاره دارد که معمولا ناشی از خونریزی در مکانهای بالاتری در دستگاه گوارش نسبت به هماتوشزی است؛ در حالی که هماتوشزی به معنای وجود خون تازه و قرمز به صورت ترکیب با مدفوع یا جداگانه است، که معمولا نشان دهندهی خونریزی در کولون است. ملنا و هماتوشزی علائمی هستند، که بسیاری از دلایل میتوانند باعث ایجاد هر دو نوع خونریزی شود. برخی از این علل بسیار جدی هستند، بنابراین اگر مکررا در مدفوع خود خون مشاهده میکنید، حتما به دکتر گوارش مراجعه کنید.
مدفوع خونی معمولا به دو دستهی ملنا (مدفوع تیره رنگ) و هماتوشزی (وجود خون روشن در مدفوع) طبقه بندی میشود.
علائم خونریزی مقعدی چیست؟
هماتوشزی
رنگ خون در هماتوشزی قرمز روشن است، چون خونریزی مقعدی در رودهی بزرگ که نسبتا نزدیک به مقعد است، رخ میدهد، بنابراین خون فاصلهی کوتاهی را تا خروج از مقعد طی میکند، که علت تازه و روشن بودن آن همین است. خون را به صورت ترکیب با مدفوع یا جداگانه از آن خواهید دید. خونریزی در هماتوشزی نسبت به ملنا جزئی تر است. علائم دیگر که ممکن است همراه با هماتوشزی باشد، عبارتند از:
- اسهال
- تغییر در اجابت مزاج
- درد شکمی
- تب
- کاهش وزن.
هماتوشزی به معنای وجود خون تازه و قرمز به صورت ترکیب با مدفوع یا جداگانه است، که معمولا نشان دهندهی خونریزی در کولون است.
ملنا
ملنا سبب ایجاد مدفوع سیاه و قیری میشود، که از خون روشن مرتبط با هماتوشزی به سادگی قابل افتراق است. رنگ خون معمولا سیاه و به رنگ جوهر خودکار است. ممکن است مدفوع چسبنده به نظر برسد. در این حالت چون خون فاصلهی زیادی طی میکند تا به مقعد برسد و از آن خارج شود، با گذشت زمان خون اکسیژن خود را از دست میدهد و تیره رنگ میشود.
علاوه بر ملنا ممکن است، هماتمز یا استفراغ خونی را نیز تجربه کنید.
ملنا به مدفوع سیاه رنگ اشاره دارد که معمولا ناشی از خونریزی در مکانهای بالاتری در دستگاه گوارش نسبت به هماتوشزی است.
علل ایجاد ملنا و هماتوشزی چیست؟
هر چند ملنا و هماتوشزی باعث ایجاد مدفوع خونی میشوند، اما هر کدام علل مختلفی دارند.
علل هماتوشزی
منشا هماتوشزی قسمت تحتانی دستگاه گوارش و معمولا روده بزرگ است.
موارد زیادی میتواند باعث مدفوع خونی شود، از جمله:
- هموروئید داخلی: هموروئید یا بواسیر عارضه ایست که در آن وریدهای مقعدی گشاد و واریسی شده و هنگام دفع مدفوع موجب درد و خونریزی میشود. هموروئید داخلی در زیر پوست کنار مقعد ایجاد شده و حساس تر است. احساس درد و خارش بیشتری نیز دارد.
- بیماری دیورتیکولار، مانند دیورتیکولیت: ایجاد فتق در دیوارهی کولون که معمولا ناشی از یبوست طولانی مدت است.
- شقاق مقعدی: به صورت بروز یک زخم باز یا پارگی در پوست اطراف مقعد است.
- سرطان کولون
- کولیت ایسکمیک: در اثر انسداد عروق تغذیه کنندهی روده (مزانتریک) یا مکانیسمهای غیر انسدادی رخ میدهد.مبتلایان از شروع ناگهانی درد شکم و اسهال خونی شکایت میکنند.
- بیماری التهابی روده: دستهای از بیماریها که موجب التهاب جدار روده باریک و روده بزرگ میشود.
- پولیپهای نئوپلاستیکی: بافتی که به علت رشد بیش از حد سلول در داخل روده ایجاد میشوند و باعث تغییرات بافتی رودهی بزرگ در جهت سرطانی شدن میشوند.
- تومورهای خوش خیم
- دیورتیکول مکل یاپولیپ رودهی جوانان: در کودکان، هماتوشزی معمولا توسط بیماری التهابی روده، دیورتیکول مکل (یک اختلال مادرزادی که در نزدیکی انتهای رودهی باریک، کیسهای از جنس بافت معده ایجاد میشود.) یا پولیپ رودهی جوانان ایجاد میشود.
علل ملنا
منشا ملنا خونریزی در قسمتهای فوقانی دستگاه گوارش است. علل آن شامل:
- زخم معده: زخم باز در سطح داخلی معده و قسمت فوقانی رودهی باریک است.
- واریس معده یا مری: گشاد شدگی عروق انتهایی مری که اغلب به دنبال سیروز پیشرفتهی کبدی رخ میدهد و پارگی این عروق سبب خونریزی میشود.
- گاستریت یا ورم معده: حالتی که معده دچار التهاب و عفونت خفیف در لایه مخاطی میشود.شایع ترین نشانهی آن احساس درد و ناراحتی در بالای شکم است.
- سرطان معده
- سندرم مالوری ویس: به دنبال عق زدنهای شدید و ناگهانی یک پارگی ۱-۴ سانتی متری در نزدیکی محل اتصال مری به معده ایجاد میشود.
- بلع خون : ملنا در برخی نوزادان به دلیل بلع خون در حین زایمان، دیده میشود.
آیا هر خونی در مدفوع نشانه خطر است؟
خیر؛ هر مدفوع خونی خطرناک نیست. وجود خون در مدفوع میتواند ترسناک باشد. با وجود این که خون در مدفوع نشانه یک بیماری جدی است، همیشه این طور نیست. نیاز است که مشکل خود را با پزشک داخلی یا فوق تخصص گوارش و کبد یا اورولوژی مطرح کنید تا زیر نظر آن ها علت این نشانه و میزان خطرناک بودن آن مشخص شود.
تشخیص مدفوع خونی
برای تشخیص وجود خون در مدفوع باید به پزشک داخلی مراجعه کنید. هر گونه جزئیاتی را که در مورد خونریزی به پزشک عرضه کنید به او کمک میکند تا محل خونریزی را تشخیص دهد. پزشک پس از بررسی سابقه پزشکی و معاینه شما، در صورت نیاز، آزمایشاتی را برای تشخیص علت وجود خون در مدفوع تجویز می کند:
آزمایش مدفوع:
علاوه بر خود آزمایش مدفوع که لازم است، آزمایش خون مخفی در مدفوع یا FOBT می تواند مقادیر کمی از خون را که با چشم غیر مسلح قابل نیز مشاهده نیست، تشخیص دهد. آزمایش خون مخفی در مدفوع فقط می تواند وجود یا عدم وجود خون را تشخیص دهد اما نمی تواند تعیین کند که چه چیزی باعث خونریزی شده است و منشا خونریزی از کجاست.
آندوسکوپی:
آندوسکوپ یا لوله انعطاف پذیری که دوربینی کوچکی در انتهای آن وجود دارد، از طریق دهان وارد بدن شده و به مری، معده و دوازده فرستاده میشود. پزشک با استفاده از این ابزار منبع خونریزی را تشخیص میدهد.
کولونوسکوپی:
کولونوسکوپ که دوربینی به آن متصل است، از طریق مقعد وارد بدن میشود تا کولون را بررسی کند.
انتروسکوپی:
برای بررسی روده کوچک مورد استفاده قرار میگیرد. در بعضی از موارد، این روش شامل بلعیدن کپسولی است که دوربین کوچکی داخل آن است که در حین عبور این کپسول از دستگاه گوارش تصاویر را به یک صفحه نمایش ویدئویی ارسال میکند.
تنقیه با محلول سولفات باریم:
سولفات باریم برای نمایش دستگاه گوارش در تصاویر اشعه ایکس مورد استفاده قرار میگیرد. باریم یا بلعیده میشود یا از طریق راست روده وارد بدن می شود و به این ترتیب به تشخیص علت وجود خون در مدفوع کمک می کند.
تصویربرداری رادیونوکلئید:
شامل تزریق میزان کمی ماده رادیواکتیو به رگ و سپس استفاده از یک دوربین مخصوص برای مشاهده تصاویر گردش خون در دستگاه گوارش به منظور تشخیص محل خونریزی میباشد.
آنژیوگرافی:
شامل تزریق یک رنگ مخصوص به رگ است که عروق خونی را در تصاویر اشعه ایکس یا سی تی اسکن نمایان میسازد. در محل خونریزی رنگ از عروق خونی نشت میکند و به این شکل خونریزی تشخیص داده میشود.
لاپاراتومی:
پزشک شکم را باز و معاینه میکند. در صورتی که آزمایشات دیگر در تشخیص علت بیماری موفق عمل نکردند، انجام این روش جراحی ضروری است.
برای تشخیص وجود خون در مدفوع، باید به متخصص داخلی یا فوق تخصص گوارش و کبد مراجعه کنید.
درمان مدفوع خونی چیست؟
درمان مدفوع خونی بستگی به علت آن دارد. ممکن است هیچ درمانی نیاز نباشد. معمولا هماتوشزی و ملنا علل مختلفی دارند، اما درمان آنها بسیار مشابه است. پزشک درمان را با متوقف کردن خونریزی شروع خواهد کرد. پزشک با توجه به منشا خونریزی مقعدی، از یک یا چند درمان زیر استفاده میکند:
- پروب حرارتی اندوسکوپیک: شامل سوزاندن رگهای خونی یا بافتی که باعث زخم میشود، است.
- استفاده از گیره و کلیپس: با استفاده از آن عروق خونریزی دهنده و یا دیگر منابع خونریزی در دستگاه گوارش را مسدود میکنند.
- تزریق اندوسکوپیک : پزشک یک مایع در نزدیکی منبع خونریزی تزریق میکند که جریان خون را متوقف میکند.
- آمبولیزاسیون از طریق آنژیوگرافی: در این تکنیک مواد را به داخل رگهای آسیب دیده تزریق میکنند.
- تزریق سیانواکریلات داخل واریسهای معده: تزریق در نزدیکی منطقه آسیب دیده است، که حاوی یک چسب مخصوص جهت متوقف کردن خونریزی در رگهای واریسی معده است.
- لیگاسیون اندوسکوپیک واریس: این روش شامل قرار دادن نوارهای لاستیکی کوچک در اطراف هموروئید یا عروق متورم (واریس مری) جهت قطع جریان خون آنهاست که به مرور زمان خشک شده و میافتند.
درمان های خانگی مدفوع خونی
درمان مدفوع خونی بستگی به علت آن دارد. ممکن است هیچ درمانی نیاز نباشد. اما یک یا چند تا از این درمانها ممکن است به کار برده شوند:
- ملیها یا مسهل های طبیعی
- غذاهای سرشار از فیبر، مکمل های فیبری به حرکات روده کمک می کند.
- حمام آب گرم
- روزانه چندین بار در تشت آب گرم بنشینید.
- کرم ها یا داروهایی که برای کاهش درد، خارش و تورم جذب مقعد شده یا وارد آن می شوند.
آیا می توان از مدفوع خونی پیشگیری کرد؟
- اگر هموروئید دارید، میتوانید با نوشیدن آب فراوان و مقدار زیادی فیبر، احتمال بروز دوباره مدفوع خونی را کاهش دهید. فیبر در میوهها، سبزیجات و غلات یافت میشود.
- اگر مدفوع کردن شما سخت شده است، پیش از آنکه زخمی در مقعد ایجاد شود؛ از ملین های طبیعی مانند انجیر استفاده کنید.
- سیگار را ترک کنید.
- ورزش کردن می تواند راه حلی شگفت انگیز برای درمان علل بیماری های عصبی روده باشد.
- نداشتن استرس چرا که استرس یکی از علل اساسی بیماری های گوارشی است.
مدفوع خونی در کودکان به چه علت است؟
معمولا مشاهده کردن خون در مدفوع کودکان به صورت رگه های قرمز یا مایعی قرمز رنگ که با مدفوع مخلوط شده است، قابل رویت است. به علاوه، این لکه های خون به طور واضحی روی خطوط سفید پوشک بچه قابل مشاهده هستند و با رنگ مدفوع کاملا متفاوت هستند. اما ممکن است خونریزی داخلی معده باعث تغییر رنگ مدفوع شود، در حالی که خونی همراه با مدفوع نیست. در این حالت نیز شما باید با پزشک اطفال مشورت کنید.
علل و نشانه های مدفوع خونی در کودکان
۱:فیشر مقعدی
ترک در دیواره داخلی و حتی اطراف مقعد میتواند در هنگام دفع مدفوع باعث بروز خونریزی شود. یبوست مداوم و زور زدن در هنگام دفع در کودکان، باعث میشود که فشار زیادی به ترکهای دیواره مقعد وارد شود و منجر به خونریزی در هنگام دفع مدفوع میشود.
۲: عفونت
انگل حاصل از عفونت معده و روده باعث ظهور آثار خون در مدفوع کودکان می شود. اگر خونریزی همراه با اسهال باشد، می توان گفت که علت آن عفونت روده است که به علت وجود باکتری هایی همچون شیگلا، سالمونلا و کمپیلوباکتر اتفاق می افتد. باکتری استرپتوکوک باعث عفونت پوست اطراف مقعد می گردد که این امر باعث ایجاد التهاب و ترک مقعد و در نهایت ظهور خون در مدفوع،می شود.
گاهی به علت عفونت کودک مبتلا به اسهال می شود و مدفوع کودک به رنگ سبز همراه با رگه خون در می آید. مشاهده خون می تواند نشان دهنده وجود عفونت باشد و رنگ سبز مدفوع هم می تواند به علت عملکرد نامناسب صفرا باشد. سبز رنگ شدن اسهال بیشتر در کودکان شیرخوار اتفاق می افتد.
۳:حساسیت به لاکتوز، شیر یا سویا
حساسیت نسبت به برخی از محصولاتی که از شیر تهیه میشوند به ویژه موادی که از شیر گاو تهیه میشود میتواند باعث بروز خونریزی در مدفوع میشود. در صورتی که شیر خشک کودک با شیر گاو و یا سویا ترکیب شود و وارد بدن کودک شود یک نوع واکنش شبیه عفونت را در بدن کودک به وجود میآورد که باعث تهوع و استفراغ، اسهال و مدفوع خونی خواهد شد. مصرف شیر گاو توسط مادر نیز در کودکانی که از شیر مادر تغذیه میکنند باعث بروز خونریزی در مدفوع خواهد شد.
۴:کرون
بیماری کرون باعث درگیر شدن دیواره داخلی دستگاه گوارش میشود که منجر به ایجاد شدن چندین عدد زخم درون دستگاه گوارش شده و باعث التهاب شدید خواهد شد. این زخمها در هنگام دفع مدفوع دچار پارگی میشود و منجر به خونریزی در مدفوع خواهند شد.
۵: التهاب روده
ورم مخاط روده بزرگ یا التهاب روده یا کولون؛ ناشی از التهاب درونی روده است. این بیماری باعث ایجاد زخم های کوچک بر روی روده می شود که ممکن است همراه با درد باشند و این عارضه باعث ظهور خون در مدفوع کودکان می گردد. دلیل این عارضه در کودکان ناشناخته است، اما ژنتیک نقشی اساسی در ابتلا به این بیماری دارد.
آیا مدفوع خونی نشانه ی کروناست؟
علائم رایج بیماری کووید ۱۹ سرفه و تب ، تنگی نفس و بدن درد است. این در حالی است که بسیاری از افراد ظهور علائم گوارشی مانند اسهال را گزارش کرده اند. اسهال می تواند باعث کم آبی شدید بدن شود و در کنار آن باعث تآسیب به دیواره ی مقعد یا همان ترک خوردگی مقعد و خونریزی شود. در نتیجه به نظر می رسد که مدفوع خونی از علائم مستقیم کرونا نیست ولی می تواند از عوارض جانبی آن به حساب آید.
چگونه بفهمیم علائم گوارشی مربوط به کروناست؟
اگر مشکلات معده ی شما به خاطر مشکلات گوارشی و یا مسمومیت غذایی باشد، به طور معمول باید تا ۴۸ ساعت بهتر شوید. در غیر این صورت با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است این علائم به خاطر عفونت باکتریایی جدیتر و یا علائم اولیهٔ کووید ۱۹ باشند. مشاوره تلفنی دکترتو از گزینه های راحت و در دسترس شماست.
همچنین در صورت داشتن شرایط زیر فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- دهیدراسیون و از دست دادن شدید آب بدن: ادرار تیره، ضعف شدید، دهان و زبان خشک و سرگیجه
- اسهال خونی و یا سیاه، و یا درد شدید شکم
- داشتن تب، سرفه و یا احساس تنگی نفس
راهنمای مراجعه به متخصص گوارش و کبد
صرف نظر از علائم، در صورت مشاهدهی هر نشانهای از خون در مدفوع، بهتر است به فوق تخصص گوارش مراجعه کنید. تا علت وجود خون در مدفوع را تعیین کند و در ادامه روند درمان شما را آغاز کند. در هر لحظه می توانید مشاوره تلفنی با پزشکان گوارش را تجربه کنید و خیال خود را راحت کنید.
منبع: healthlineو WEBMD