نام رایج دارو: ویتامین D
اسامی تجاری دارو:
- پرل د-ویتین
- آمپول دیترکول
- آمپول سان ویت
- کپسول د-ویژل
- قطره دی-ترول
ویتامین D یا ویتامین دی یک ویتامین محلول در چربی است که به طور طبیعی در غذاهای بسیار کمی وجود دارد، به سایر مواد غذایی اضافه می شود و به عنوان مکمل غذایی در دسترس است.
همچنین هنگامی که اشعه‌ی ماوراء بنفش از نور خورشید به پوست برخورد می کند باعث تولید آن در بدن می شود.
در این مقاله می‌خوانید:
کاربردهای ویتامین D
دریافت مقدار کافی ویتامین دی برای رشد طبیعی و رشد استخوان‌ها و دندان‌ها و همچنین مقاومت در برابر برخی بیماری‌ها مهم است.
ویتامین D با بیماری‌ها مقابله می کند:
به طور مثال:
ویتامین D باعث کاهش افسردگی می شود:
تحقیقات نشان داده است که ویتامین دی ممکن است نقش مهمی در تنظیم خلق وخو و رفع افسردگی داشته باشد. در یک مطالعه ، دانشمندان دریافتند که افراد مبتلا به افسردگی که مکمل های ویتامین دی مصرف کرده اند، علائم افسردگی‌شان بهبود یافته است.
در مطالعه‌ی دیگری که بر افراد مبتلا به فیبرومیالژیا (یک سندرم درد اسکلتی-عضلانی مزمن است که با درد در سطح گسترده، نقاط حساس، خستگی و اختلال خواب مشخص می‌شود) انجام شد، محققان دریافتند که کمبود ویتامین دی در کسانی که اضطراب و افسردگی را تجربه می کنند بیشتر است.
ویتامین D باعث کاهش وزن می شود:
در یک مطالعه نشان داده شده است، افرادی که روزانه مکمل کلسیم و ویتامین D مصرف می کنند، می توانند وزن بیشتری نسبت به افرادی که مکمل دارونما مصرف می کنند، کاهش دهند همچنین طبق نظر دانشمندان، کلسیم و ویتامین D اثر مهارکننده‌ی اشتها را هم دارند.
در مطالعه‌ی دیگری ثابت شد که افراد دارای اضافه وزن که روزانه مکمل ویتامین دی مصرف می کردند، عوامل خطر بیماری های قلبی‌شان کمتر شده بود.
نحوه ی عملکرد ویتامین D چگونه است؟
- ویتامین دی باعث جذب کلسیم در روده و حفظ غلظت کافی کلسیم و فسفات سرم می شود تا بتواند کانی‌سازی طبیعی استخوان را انجام دهد و از اسپاسم ماهیچه‌ای ناشی از کمبود کلسیم خون، جلوگیری کند.
- همچنین برای رشد استخوان و بازسازی استخوان توسط سلول های استخوانی مثل استئوبلاست‌ها و استئوکلاست‌ها مورد نیاز است.
- ویتامین دی نقش‌های دیگری در بدن دارد، ازجمله تعدیل رشد سلول، عملکرد عصبی عضلانی، ایمنی بدن و کاهش التهاب.
- بسیاری از ژن‌های رمزگذار پروتئین‌هایی که باعث تکثیر، تمایز و آپوپتوز(مرگ سلولی) سلول می‌شوند، تا حدی توسط ویتامین دی تعدیل می شوند.
منابع غذایی ویتامین D
- ماهی های چرب:مانند ماهی آزاد، ماهی خال مخالی و ماهی تن
- ماهی قزل آلا
- روغن کبد ماهی کاد
- زرده‌ی تخم مرغ
- پنیر
- جگر گاو
- قارچ
- شیر غنی شده
- غلات و آب میوه های غنی شده
نحوه ی مصرف و دوز مصرفی ویتامین D به چه صورت است؟
در مورد مقدار ویتامین دی مورد نیاز برای عملکرد سالم بدن اختلاف نظر وجود دارد.
سطح نرمال یا طبیعی ویتامین دی سرم خون از ۵۰ تا ۱۰۰ میکروگرم در دسی لیتر است ومیزان نیاز بدن هر فرد به ویتامین D، بستگی به سطح خونی ویتامین D بدن آن فرد دارد.
مصرف مورد نیاز روزانه ویتامین دی در کسانی که کمبود ویتامین دی ندارند، به شرح زیر است:
- نوزادان ۰-۱۲ ماه: ۴۰۰ واحد بین‌المللی (۱۰ میکروگرم).
- کودکان ۱ تا ۱۸ سال: ۶۰۰ واحد بین‌المللی (۱۵ میکروگرم).
- بزرگسالان تا ۷۰ سال:۶۰۰ واحد بین‌المللی (۱۵ میکروگرم).
- بزرگسالان بالای ۷۰ سال: ۸۰۰ واحد بین‌المللی (۲۰ میکروگرم).
- زنان باردار یا شیرده:۶۰۰ واحد بین‌المللی (۱۵ میکروگرم).
موارد احتیاط و هشدارها در کمبود ویتامین D
مشاوره با پزشک
اگر کمبود ویتامین دی برای مدت طولانی ادامه یابد، ممکن است سبب عوارض زیر شود:
- مشکلات قلبی وعروقی
- مشکلات خودایمنی
- بیماری‌های عصبی
- عفونت ها
- عوارض بارداری
- برخی از سرطان ها به ویژه سرطان پستان، پروستات و روده‌ی بزرگ
علل کمبود ویتامین D
می توان به موارد زیر تقسیم‌بندی شان کرد:
نوع پوست:
به عنوان مثال پوست تیره، توانایی بدن در جذب اشعه ماوراءبنفش (UVB) خورشید را کاهش می دهد و می‌دانیم که جذب نور خورشید برای تولید ویتامین دی در پوست ضروری است.
کرم ضد آفتاب:
با ضریب محافظت در برابر آفتاب(SPF 30 ) می تواند توانایی بدن درتولید ویتامین D را ۹۵٪ یا بیشتر کاهش دهد همچنین پوشاندن پوست با لباس می تواند از تولید ویتامین D نیز جلوگیری کند.
موقعیت جغرافیایی:
افرادی که درعرض‌های شمالی یا مناطق آلوده زندگی می کنند، شیفت شب کار می کنند و یا در خانه هستند، باید تا حد امکان ویتامین دی بیشتری را از منابع غذایی دریافت کنند.
شیر دادن:
نوزادانی که به طور انحصاری از شیر مادر تغذیه می کنند به مکمل ویتامین دی احتیاج دارند، به ویژه اگر پوست تیره ای داشته باشند و یا خیلی کم در معرض آفتاب قرار بگیرند. آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند که همه نوزادان شیرخوار ۴۰۰ واحد بین المللی (IU) در روز ویتامین دی خوراکی دریافت کنند.
عدم توانایی کلیه ها درتبدیل ویتامین D به شکل فعال خود:
با افزایش سن ، کلیه ها کمتر قادر به تبدیل ویتامین دی به شکل فعال آن هستند، بنابراین افزایش سن و بیماری های کلیوی خطر کمبود ویتامین D را افزایش می دهند.
عدم توانایی دستگاه گوارش در جذب ویتامین D به میزان کافی:
برخی از بیماری های گوارشی از جمله بیماری کرون(نوعی بیماری التهابی دستگاه گوارشی)، فیبروز کیستیک (نوعی اختلال ژنتیکی)و بیماری سلیاک(حساسیت به گلوتن)، می تواند توانایی روده را در جذب ویتامین دی از مواد غذایی کاهش دهد.
چاقی:
ویتامین دی توسط سلول های چربی از خون استخراج می شود و باعث آزاد شدن آن در گردش خون می شود. افرادی که شاخص توده بدنی آنها ۳۰ یا بیشتر است(چاق محسوب می‌شوند)، اغلب سطح ویتامین دی خونی پایینی دارند.
علائم کمبود ویتامین D
- بیماری یا عفونت منظم
- خستگی
- درد استخوان و کمر
- احساس ناخوشی
- تأخیر در بهبودی زخم
- ریزش مو
- درد عضلانی
تداخلات دارویی ویتامین D با داروهای دیگر
مکمل های ویتامین دی توانایی تعامل با انواع مختلفی از داروها را دارند اما در صورتیکه داروهایی زیر را همزمان با مکمل ویتامین D مصرف می کنید با پزشک خود مشورت کنید:
استروئیدها:
داروهای کورتیکواستروئید مانند پردنیزون ، که اغلب برای کاهش التهاب تجویز می شوند، می توانند جذب کلسیم را کاهش دهند و متابولیسم ویتامین دی را مختل کنند.این تأثیرات می تواند به از دست دادن تراکم استخوان و ایجاد پوکی استخوان مرتبط با استفاده طولانی مدت از استروئیدها کمک کنند.
سایر داروها:
داروی کاهش وزن اورلیستات (نام های تجاری Xenical و alliTM) و داروی کاهنده کلسترول کلستیرامین (نام تجاری Questran ، LoCholest و Prevalite) می توانند جذب ویتامین دی و سایر ویتامین های محلول در چربی را کاهش دهند.
فنوباربیتال وفنی توئین (با نام تجاری Dilantin)، که برای جلوگیری و کنترل حملات صرع مصرف می شوند،متابولیسم کبدی ویتامین D به ترکیبات غیرفعال را افزایش می دهند وباعث کاهش جذب کلسیم می شوند.
عوارض جانبی و اووردوز با ویتامین D
تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف ۶۰،۰۰۰ واحد بین المللی (IU) در روز به مدت چند ماه در روز باعث ایجاد مسمومیت با ویتامین D می شود.
شایعترین علائم مصرف بیش از اندازه آن سردرد و حالت تهوع است با این حال، مصرف بیش از اندازه ویتامین می تواند منجر به بروز علائم زیر شود:
- از دست دادن اشتها
- خشک شدن دهان
- حس کردن طعم فلز در دهان
- استفراغ
- یبوست
- اسهال
منابع:
