در این مقاله می‌خوانید:
چگونه مانع خودکشی افراد شویم؟
مشاوره با پزشک
خودکشی به عنوان یکی از مهمترین مشکلات بهداشت اجتماعی و یکی از ده علت اصلی مرگ در جهان شناخته شده است.
بر اساس تعریف سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری ها خودکشی مرگ ناشی از آسیب به خود است که به هدف پایان زندگی انجام می‌شود.
اقدام به خودکشی هنگامی است که فرد با آسیب به خود در تلاش برای پایان بخشیدن به زندگی خود است ولی منجر به مرگ نمی‌شود.
۱۰سپتامبر یا ۲۰ شهریور روز جهانی پیشگیری از خودکشی است. لذا در این راستا هر چه آگاهی ما نسبت به شایع ترین داروهای مورد استفاده در خودکشی و علایم مسمومیت با آن ها بیشتر شود، راحت تر می توانیم از خودکشی افراد پیشگیری کنیم.
علائم هشدار
به صورت کلی شما نمی توانید احساسات درونی فرد را از بیرون احساس کنید بنابراین تشخیص اینکه فردی افکار خودکشی دارد همیشه آسان نیست با این حال بعضی از علائم هشدار دهنده بیرونی که نشان می دهد فرد قصد خودکشی دارد عبارتند از:
- صحبت کردن در مورد احساس تنهایی، ناامیدی و یا گیر افتادن
- فرد ابراز می کند که هیچ دلیلی برای ادامه زندگی ندارد
- نوشتن وصیت نامه یا بخشیدن دارایی های شخصی
- جستجو و یا خرید وسیله‌ای برای آسیب رساندن به خود
- افزایش یا کاهش شدید خواب شبانه
- افزایش یا کاهش شدید اشتها و در نتیجه کاهش یا افزایش قابل توجه وزنی
- رفتارهای بی‌پروا از جمله مصرف بیش از حد داروها، مواد مخدر و یا نوشیدنی های الکلی
- پرهیز از تعاملات اجتماعی با دیگران
- ابراز خشم شدید یا قصد انتقام جویی
- علائم شدید اضطراب یا تحریک شدید
- تغییرات خلق و خوی چشمگیر
- صحبت کردن در مورد آسیب به خود و خودکشی به عنوان یک راه حل برطرف کردن مشکلات
- احساس اندوه و عدم لذت از زندگی
مشاهده این علامت ها می تواند ترسناک باشد ولی در صورت مشاهده این علائم با کمک گرفتن از متخصصان می توانید از اقدام به خودکشی و مرگ جلوگیری کنید.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر خودکشی هستند؟
خودکشی تبعیض قائل نیست؛ خودکشی می تواند هر کسی را در هر مکان و هر زمانی گرفتار کند. اما عوامل خاصی وجود دارد که می‌تواند در افزایش خطر خودکشی موثر باشد از جمله:
- اقدام قبلی به خودکشی
- افسردگی یا سایر اختلالات روانشناسی و روانپزشکی
- سابقه خانوادگی اختلالات روانشناسی و روانپزشکی
- اختلال در مصرف الکل یا مواد مخدر
- سابقه خانوادگی اختلال در مصرف الکل و مواد مخدر
- سابقه خانوادگی خودکشی
- خشونت خانگی از جمله آزار جسمی یا جنسی
- قرار گرفتن در معرض دیدن خودکشی دیگران
- وقوع رویداد استرس زایی در زندگی مانند از دست دادن شغل، مشکلات مالی، از دست دادن یکی از عزیزان، قطع رابطه و غیره
- بیماری های جسمی از جمله دردهای مزمن، سرطان، بیماری های لاعلاج و غیره
- سنین بین ۱۵ تا ۲۴ سال یا بالای ۶۰
ارتباط خودکشی با سوءمصرف مواد و الکل
همانطور که گفته شد خطر خودکشی در مصرف کنندگان مواد مخدر و الکل در مقایسه با افراد عادی افزایش می‌یابد. اختلال مصرف مواد و خودکشی بیشتر در جوانان اتفاق می افتد.
مشکلات سوء مصرف الکل و مواد مخدر از چند جهت به رفتار خود کشی کمک می‌کند:
- مسمومیت با مواد مخدر یا الکل ممکن است با افزایش پرخاشگری اختلال در قضاوت و کاهش مهارها باعث افزایش خطر خودکشی شود.
- استفاده از موادی مانند الکل باعث افزایش کشندگی برخی از داروها می‌شود.
- افرادی که به مواد وابسته هستند اغلب دارای تعدادی از عوامل خطر دیگر برای خودکشی هستند به عنوان مثال جوانان فراری و بی خانمان
- علاوه بر افسردگی احتمالاً مشکلات اجتماعی و مالی نیز دارد.
- اختلال استفاده از مواد در میان افراد تکانشی (impulsive) در افرادی که رفتارهای پرخطر انجام می‌دهند منجر به خود آزاری می‌شود شایع است.
شایع ترین داروهای مصرفی در خودکشی
از هر ۵ مورد خودکشی حداقل یک مورد مسمومیت را به عنوان روش اصلی به کار می‌گیرد. نزدیک به ۷۰ درصد افرادی که با خودکشی می میرند ماده ای را قبل از مرگ مصرف نمودند.
در مطالعه ای که بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۳ میلادی انجام شد نشان می دهد که مسکن ها، ضد تب ها، داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد روان پریشی بیشترین داروهایی هستند که در دوره های خود آزاری استفاده می‌شود.
در مطالعه دیگر گفته می‌شود که داروهایی که برای اقدام به خودکشی مصرف می شود بین گروه های سنی مختلف متفاوت است. افراد جوان‌تر معمولاً در اقدام به خودکشی از داروهای ضد افسردگی استفاده می‌کنند در حالی که افراد مسن بیشتر از داروهای خواب آور استفاده می‌کنند.
علائم مسمومیت با دارو های شایع در خودکشی
دسته اول شایع ترین داروهایی که استفاده می شود، داروهای مخدر یا اپیوئید ها هستند که سوء مصرف آن ها شایع است. از مهمترین داروهای این دسته می توان به هروئین، متادون، تریاک، شیره، ترامادول، مورفین، پتدین، دکسترومتورفان و کدئین اشاره کرد. در لیست زیر به شایع ترین علائم مسمومیت با مخدر ها اشاره شده است:
داروهای مخدر یا اپیوئید ها:
- کاهش سطح هوشیاری
- تنگ شدن مردمک ها
- مشکلات تنفسی
- کاهش فشار خون
- شل شدن ماهیچه ها و غیره
داروهای خواب آور و آرام بخش:
مانند کلونازپام، لورازپام، زولپیدم، آلپرازولام، فنوباربیتال و غیره. شایعترین علائم مسمومیت با این داروها شامل:
- کاهش سطح هوشیاری
- تغییرات خلق
- خواب آلودگی و سرگیجه
- مشکلات تنفسی
- کاهش فشار خون
- کاهش ضربان قلب و غیره
داروهای ضد افسردگی:
طیف وسیعی از داروها را شامل می‌شوند مانند: آمی تریپتیلین، نورتریپتیلین، فلوکستین، سیتالوپرام و غیره. علائم مسمومیت شامل:
- اثرات قلبی عروقی مانند بی نظمی های ضربان قلب
- تشنج و تغییرات سطح هوشیاری
- بی قراری
- کاهش فشار خون و ضربان قلب
- تهوع و استفراغ
- مشکلات ریوی و غیره
ضد تب ها:
از جمله استامینوفن هستند که از شایع ترین علت مسمومیت در ایران به شمار می رود. علائم مسمومیت با استامینوفن در ابتدا ممکن است همراه با تهوع و استفراغ باشد. طی روزهای بعد از مسمومیت می‌تواند باعث آسیب و نارسایی کبد شود.
داروهای ضد روان پریشی:
دسته بعدی داروهای ضد روان پریشی هستند. از جمله داروهای این دسته می‌توان به کلرپرومازین، هالوپریدول، الانزاپین، کلوزاپین و غیره اشاره کرد. علائم کلی مسمومیت با این داروها شامل:
- اختلالات سطح هوشیاری
- تشنج
- بی قراری
- توهم
- کاهش فشار خون
- تغییرات نوار قلب و بی نظمی های ضربان قلب و غیره
خودکشی های مربوطه با مصرف الکل:
- ۴۰ تا ۶۰ درصد از کسانی که در اثر خودکشی می میرند در هنگام مرگ مست هستند.
- ۱ تا ۶ درصد افرادی که اعتیاد به الکل دارند با خودکشی می میرند.
- اکثر افرادی که به الکل اعتیاد دارند به طور همزمان به افسردگی نیز مبتلا هستند و این خود عاملی است که باعث افزایش خطر قادام به این عمل می‌شود.
در لیست زیر به برخی از علائم مسمومیت با الکل (اتانول) اشاره شده است:
خاطرنشان می‌شود در ایران به علت ممنوعیت مشروبات الکلی، معمولاً الکل های دست ساز استفاده می‌شود که حاوی متانول هستند. مسمومیت با متانول ممکن است علائم متفاوتی در مقایسه با مسمومیت با اتانول نشان دهد که شایعترین آن کوری است.
منابع:
hhs, ncbi, sciencedirect, psychiatryonline, wmich, mayoclinic, journals, aafp, healthline, medlineplus
