داروی مترونیدازول برای درمان چه بیماری‌هایی مصرف می‌شود؟

چرا باید این مقاله را بخوانید؟

تحریریه مجله سلامت دکترتو، مطلبی با عنوان “داروی مترونیدازول چیست؟ کاربرد و عوارض مصرف مترونیدازول” مدتی پیش در اختیار شما عزیزان گذاشت. با توجه به سوالات شما عزیزان و نیاز مخاطبان، تصمیم بر آن شد که باری دیگر مطلبی پیرامون داروی مترونیدازول نوشته شود. در این مطلب شما با بیماری هایی که به داروی میترونیدازول وابسته هستند را مطالعه خواهید کرد. 

مترونیدازول چه دارویی است؟

داروی مترونیدازول آنتی بیوتیکی است که با باکتری‌ها مقابله می‌کند. این ماده متعلق به دسته‌ای از آنتی بیوتیک‌ها است که به نام نیتروایمیدازول شناخته می‌شوند. این دارو با جلوگیری از رشد باکتری‌ها و پروتوزوا ها کار می‌کند. این آنتی بیوتیک فقط عفونت‌های باکتریایی و پروتوزوایی را درمان می‌کند و در درمان عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا نقشی ندارد. مترونیدازول برای درمان عفونت‌های باکتریایی واژن، معده، روده، کبد، پوست، مفاصل، مغز، قلب و دستگاه تنفسی استفاده می‌شود.

مترونیدازول موضعی نیز به شکل کرم و ژل وجود دارد که برای درمان روزاسه (یک بیماری پوستی) استفاده می‌شود. همچنین ژل واژینال مترونیدازول برای درمان عفونت‌های باکتریایی واژن نیز قابل استفاده است. توجه داشته باشید که مترونیدازول عفونت‌های قارچی واژن را درمان نمی‌کند.

در صورت عدم نیاز به مصرف آنتی بیوتیک، مصرف خودسرانه‌ی آن خطر ابتلا به عفونت مجدد و مقاومت در برابر آنتی بیوتیک را افزایش می‌دهد.

مصرف مترونیدازول را بدون نظر پزشک قطع نکنید. اگر مصرف این دارو را خیلی زود متوقف کنید، ممکن است عفونت به شکل شدیدتری عود کند.

ورود به سایت دکترتو

مترونیدازول را در درمان چه بیماری‌هایی می‌توان استفاده کرد؟

به طور کلی مترونیدازول برای درمان عفونت‌های انگلی دستگاه گوارش از جمله عفونت‌های ژیاردیا در روده‌ی کوچک، انواع آمیبیازیس (روده‌ای و خارج روده‌ای) استفاده می‌شود.همچنین مترونیدازول به تنهایی یا در ترکیب با آنتی بیوتیک‌های دیگر در درمان آبسه‌ ناشی از باکتری‌های بی هوازی استفاده می‌شود. درمان عفونت‌های حاد دندانپزشکی، عفونت هلیکوباکتر پیلوری در معده، پریتونیت، عفونت‌های زخم، عفونت مفصلی، بیماری التهابی لگن، واژینوز باکتریال و عفونت‌های تریکوموناس واژن از دیگر کاربردهای درمانی مترونیدازول هستند. در زیر به بررسی بیماری‌های گفته شده می‌پردازیم.

ژیاردیازیس

عفونت ژیاردیا یک عفونت روده‌ای است. عفونت ژیاردیا (ژیاردیازیس) یکی از مهم‌ترین بیماری‌های منتقله از راه آب است. این انگل از طریق غذا و تماس شخص با دیگری، قابل انتقال است.

علائم و نشانه‌های ژیاردیازیس ۱ تا ۳ هفته پس از مواجهه با انگل ظاهر می‌شوند و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

اسهال آبکی و چرب و بدبو، خستگی یا بی حالی، نفخ شکم، حالت تهوع و کاهش وزن.

مترونیدازول در درمان ژیاردیازیس قابل استفاده است.

آمیبیازیس

آمیبیازیس یک عفونت انگلی روده است که توسط تک یاخته‌ای به نام انتاموبا هیستولایتیکا ایجاد می‌شود. آمیبیازیس بیش‌تر در کشورهای گرمسیری دیده می‌شود. این انگل از طریق آب و غذای آلوده و تماس مستقیم با مدفوع وارد بدن می‌شود.

آمیبیازیس دو فرم روده‌ای و خارج روده‌ای دارد. وقتی کیست‌های انگل وارد روده‌ی بزرگ می‌شوند، به درون دیواره‌ی روده‌ی بزرگ منتقل می‌شوند. این امر باعث اسهال خونی، کولیت و تخریب بافت روده می‌شود. در نتیجه فرد آلوده، با انتشار کیست‌های انگل از طریق مدفوع آلوده، بیماری را گسترش می‌دهد.

علائم آمیبیازیس، ۱ تا ۴ هفته پس از بلع کیست‌های انگل ظاهر می‌شوند. انگل می‌تواند دیواره‌ی روده را تخریب کند و باعث اسهال خونی آمیبی شود. سپس انگل وارد جریان خون شده و به اندام‌های داخلی مختلفی مانند کبد، قلب، ریه‌ها و مغز می‌رود و باعث آبسه، عفونت، بیماری شدید و حتی مرگ شود.

افرادی که بیش‌تر در معرض خطر ابتلا به آمیبیازیس قرار دارند عبارتند از:

افرادی که به مکان‌های گرمسیری با بهداشت نامناسب سفر کرده‌اند، مهاجران از کشورهای گرمسیری با شرایط بهداشتی نامناسب،‌ افرادی که در شرایط بهداشتی نامناسب مانند زندان‌ها زندگی می‌کنند، افراد هم‌جنسگرا‌ (مردان) و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.

درمان آمیبیازیس به مدت ۵ تا ۱۰ روز و با استفاده از مترونیدازول امکان پذیر است.

عفونت‌های حاد دندانپزشکی

عفونت حاد دندان به طور معمول هنگامی رخ می‌دهد که باکتری‌ها به پالپ دندان (عصب) حمله کرده و به بافت‌های اطراف دندان نیز گسترش می‌یابند. آبسه‌های موضعی دندان به برش جراحی و خروج محتویات آبسه و درمان ریشه پاسخ خوبی می‌دهند. در صورت خفیف بودن علائم، آنتی بیوتیک‌هایی مانند مترونیدازول در درمان عفونت‌های دندانی نقش دارند.

عفونت هلیکوباکتر پیلوری

عفونت هلیکوباکتر پیلوری (H.pylori) هنگامی اتفاق می‌افتد که هلیکوباکتر پیلوری معده را آلوده کند. عفونت هلیکوباکترپیلوری یکی از علل شایع زخم معده است که در بیش از نیمی از مردم جهان وجود دارد. هلیکوباکتر پیلوری اغلب در کودکی وارد بدن می‌شود و در دوران زندگی کاملا ریشه کن نمی‌شود. زندگی در شرایط بهداشتی نامناسب، عدم دسترسی به منبع آب تمیز، زندگی در کشورهای در حال توسعه و زندگی با فردی که به عفونت H.pylori مبتلا است، فرد را در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌دهد.

از علائم هلیکوباکترپیلوری می‌توان به درد یا سوزش معده، دل درد به خصوص در زمانی که معده خالی است، حالت تهوع، از دست دادن اشتها، آروغ زدن مکرر، نفخ شکم و لاغری ناخواسته اشاره کرد. اگر عفونت هلیکوباکتر پیلوری درمان نشود می‌تواند باعث التهاب پوشش معده، زخم معده و در نهایت سرطان معده شود.

هلیکوباکتر پیلوری با مترونیدازول (به عنوان بخشی از درمان ترکیبی) قابل درمان است. درمان ۷ تا ۱۴ روز باید ادامه داشته باشد.

پریتونیت

پریتونیت به معنای التهاب صفاق است. صفاق، غشایی است که دیواره‌ی داخلی شکم را می‌پوشاند و اندام‌های داخل شکم را در جای خود حفظ می‌کند. پریتونیت به دلیل عفونت باکتریایی یا قارچی ایجاد می‌شود و دو نوع دارد:

پریتونیت خودبخودی باکتریال: پریتونیت به عنوان عارضه‌ای از بیماری کبدی مانند سیروز یا بیماری کلیوی ایجاد می‌شود.

پریتونیت ثانویه: پریتونیت در اثر پارگی یا سوراخ شدن اندامی در شکم یا به عنوان عارضه‌ی سایربیماری‌ها ایجاد می‌شود.

از شایع‌ترین علل پریتونیت می‌توان به دیالیز صفاقی، پارگی آپاندیس، زخم معده، سوراخ شدن روده‌ی بزرگ، پانکراتیت یا التهاب لوزالمعده، دیورتیکولیت و ضربه به شکم اشاره کرد. علائم و نشانه‌های پریتونیت عبارتند از: درد یا حساسیت شکمی، نفخ، احساس پری شکم، تب، تهوع و استفراغ، از دست دادن اشتها، اسهال، کاهش خروجی ادرار، تشنگی، عدم توانایی دفع مدفوع یا گاز، خستگی و گیجی.

مترونیدازول به عنوان خط اول درمان پریتونیت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

عفونت پوستی 

عفونت پوستی یا سلولیت یک عفونت عمیق در پوست است که توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شود. سلولیت اغلب روی دست‌ و پاها تاثیر می‌گذارد، اما در اطراف چشم، دهان، مقعد یا شکم نیز ایجاد شود. سلولیت معمولا پس از نوعی آسیب به پوست از جمله ضربه یا جراحی ایجاد می‌شود. پس از از بین رفتن یکپارچگی پوست، باکتری‌ها می‌توانند وارد شوند و باعث عفونت شوند.

علائم رایج سلولیت عبارتند از: قرمزی و تورم پوست، گرم شدن پوست، درد، کبودی، تاول پوستی، تب، سردرد، لرز، ضعف، رگه‌های قرمز در محل سلولیت.

مترونیدازول در درمان سلولیت نقش مهمی دارد.

عفونت مفصلی

میکروب‌هایی که باعث عفونت مفصلی می‌شوند، می‌تواند از از طریق جریان خون یا مستقیما از طریق آسیب نافذ وارد مفصل شوند. زانوها بیش‌تر تحت تاثیر قرار می‌گیرند، اما لگن، شانه‌ها و سایر مفاصل نیز می‌توانند درگیر شوند. عفونت مفصلی می‌تواند به سرعت و به شدت به غضروف و استخوان مفصل آسیب برساند، بنابراین درمان سریع بسیار مهم است. درمان شامل تخلیه‌ی مفصل با سوزن یا جراحی است. آنتی بیوتیک‌هایی مانند مترونیدازول نیز برای درمان عفونت مفصلی مورد نیاز هستند.

بیماری التهابی لگن

بیماری التهابی لگن (PID) به معنای عفونت اندام‌های تولید مثل زنان است. بیماری التهابی لگن اغلب در مواقعی اتفاق می‌افتد که باکتری‌های مقاربتی از طریق واژن به رحم، لوله‌های رحمی یا تخمدان منتقل شوند.

علائم و نشانه‌های بیماری التهابی لگن ممکن است خفیف باشد و تشخیص آن کمی دشوار است. برخی از زنان هیچگاه علائم و نشانه‌ای ندارند. درد خفیف تا شدید در پایین شکم و لگن، ترشحات غیر طبیعی از واژن که ممکن است بوی نامطبوعی داشته باشند، خونریزی غیرطبیعی رحم بین چرخه‌ی قاعدگی، درد هنگام مقاربت، تب، لرز و ادرار مکرر و دردناک، از علائم بیماری التهابی لگن هستند.

اگر بیماری التهابی لگن درمان نشود، ممکن است باعث آسیب دائمی به دستگاه تولید مثل شود. حاملگی خارج رحمی، ناباروری، درد مزمن لگنی و آبسه‌ی تخمدان، از عوارض عدم درمان به موقع این بیماری است. یکی از راه‌های درمان، استفاده از آنتی بیوتیک‌هایی مانند مترونیدازول است.

واژینوز باکتریایی

واژینوز باکتریایی نوعی التهاب واژن است که در اثر رشد بیش از حد باکتری‌ها در واژن ایجاد می‌شود و تعادل طبیعی باکتری‌های واژن را بر هم می‌زند. علائم واژینوز باکتریایی ممکن است شامل ترشحات خاکستری، سفید یا سبز از واژن، بوی بد واژن شبیه به بوی ماهی، خارش واژن و سوزش هنگام ادرار کردن باشد. بسیاری از زنان مبتلا به واژینوز باکتریایی هیچ علائم و نشانه‌ای ندارند.

از علائم خطر ابتلا به واژینوز باکتریایی می‌توان به داشتن چندین شریک جنسی یا یک شریک جنسی جدید، دوش واژن (شستشوی واژن با آب یا ماده‌ی پاک کننده) و کمبود طبیعی باکتری لاکتوباسیل در واژن، اشاره کرد.

واژینوز باکتریایی می‌تواند باعث تولد زودرس در زنان باردار، افزایش خطر ابتلا به سایر عفونت‌های مقاربتی، افزایش خطر عفونت پس از جراحی زنان و بیماری التهابی لگن (PID) شود.

درمان واژینوز باکتریایی با استفاده از مترونیدازول و به صورت یک دوز ۲ گرمی تنها برای یک روز یا ۴۰۰ میلی گرم ۲ بار در روز به مدت ۷ روز، صورت می‌گیرد.

تریکومونیازیس

تریکومونیازیس یک عفونت مقاربتی (STI) است که بسیار رایج می‌باشد. عامل این بیماری تریکوموناس است. عوامل خطری که فرد را بیش‌تر در معرض ابتلا به تریکومونیازیس قرار می‌دهند شامل داشتن شرکای جنسی متعدد، عدم استفاده از کاندوم در رابطه‌ی جنسی، ابتلای قبلی به تریکومونیازیس و سابقه‌ی ابتلا به دیگر بیماری‌های مقاربتی است.

این بیماری با استفاده از مترونیدازول درمان می‌شود که دوره‌ی درمان ۵ تا ۷ روز است. در مواردی که احتمال عفونت مجدد وجود دارد، شریک جنسی نیز باید همزمان درمان شود.

شایع‌ترین علائم تریکومونیازیس در میان زنان عبارتند از: ترشحات واژن که به رنگ‌های سفید، خاکستری، زرد یا سبز باشند و معمولا کف دار و دارای بوی نامطبوع هستند، لکه بینی یا خونریزی از واژن، سوزش یا خارش دستگاه تناسلی، قرمزی یا تورم دستگاه تناسلی، تکرر ادرار و درد در هنگام ادرار کردن یا مقاربت جنسی.

شایع‌ترین علائم تریکومونیازیس در مردان عبارتند از:

ترشح از مجرای ادرار، سوزش هنگام ادرار یا بعد از انزال و تکرر ادرار.

 

هشدارهای لازم در مورد مصرف مترونیدازول

همان طور که قبلا نیز گفته شد، در صورت عدم نیاز به مصرف آنتی بیوتیک، مصرف خودسرانه‌ی آن خطر ابتلا به عفونت مجدد و مقاومت در برابر آنتی بیوتیک را افزایش می‌دهد. مصرف مترونیدازول را بدون نظر پزشک قطع نکنید. اگر مصرف این دارو را خیلی زود متوقف کنید، ممکن است عفونت به شکل شدیدتری عود کند.

تداخلات دارویی مترونیدازول با نوشیدنی‌های الکلی

حداقل ۳ روز قبل از شروع مصرف مترونیدازول باید مصرف نوشیدنی‌های حاوی الکل را متوقف کنید. همچنین پس از قطع این دارو، ۳ روز دیگر از مصرف الکل خودداری کنید.

در صورت استفاده‌ی همزمان الکل با مترونیدازول، عوارض جانبی شامل حالت تهوع، استفراغ، درد معده، گرگرفتگی، افزایش ضربان قلب (تپش قلب) و سردرد می‌تواند ایجاد شود.

مترونیدازول در بارداری

اگر باردار هستید و قصد بارداری دارید با پزشک خود صحبت کنید. مترونیدازول نباید در سه ماهه‌ی اول بارداری مصرف شود. برای سه ماهه‌ی دوم و سوم، این دارو قابل استفاده است.

مترونیدازول در شیردهی

مترونیدازول ممکن است وارد شیر مادر شود و باعث ایجاد عوارض در کودکی شود که از شیر مادر تغذیه می‌کند. در صورت مصرف مترونیدازول در دوران شیردهی،‌ تا ۲۴ به کودک شیر ندهید و با استفاده از شیر دوش، شیر را دوشیده و بیرون بریزید. اگر به کودک خود شیر می‌دهید، پزشک را مطلع کنید. شاید لازم باشد مصرف این دارو را قطع کنید.

مترونیدازول در افراد مبتلا به بیماری کلیوی

کلیه‌ها به پاکسازی داروی مترونیدازول از بدن کمک می‌کنند. در صورت ابتلا به بیماری کلیوی شدید، کلیه‌ها ممکن است این دارو را با سرعت کم‌تری دفع کنند. در نتیجه میزان داروی مترونیدازول در بدن افزایش می‌یابد و خطر ایجاد عوارض جانبی افزایش می‌یابد. در چنین شرایطی، پزشک ممکن است دوز مترونیدازول را کاهش دهد یا دفعات مصرف دارو را کم‌تر کند.

مترونیدازول در افراد مسن

کلیه‌ها و کبد افراد مسن، ممکن است در اثر افزایش سن مانند گذشته کار نکند. این موضوع می‌تواند باعث شود که بدن این افراد داروها را کندتر متابولیزه کند. در نتیجه، مقدار بیش‌تری از دارو برای مدت طولانی‌تری در بدن باقی می‌ماند. این تجمع دارو در بدن، خطر ابتلا به عوارض جانبی را افزایش می‌دهد.

نکاتی در مورد استفاده از قرص مترونیدازول

مترونیدازول فقط با نسخه‌ی پزشک در دسترس است.

اگر در طول روز نیاز به مصرف چند دوز مترونیدازول دارید، بهتر است فاصله‌ی زمانی بین دوزها را به طور مساوی تقسیم کنید. به عنوان مثال، اگر باید ۳ بار در روز قرص مترونیدازول را مصرف کنید، بین هر قرص، ۸ ساعت فاصله باشد.

دوزهای تجویزی برای کودکان کم‌تر است و به سن یا وزن کودک بستگی دارد.

قرص مترونیدازول را باید بعد از غذا و با معده‌ی پر مصرف کرد و پس از آن نیز باید آب کافی بنوشید.

در برخی بیمارانی که تحت درمان با مترونیدازول هستند، تشنج و سایر ناهنجاری‌های سیستم عصبی گزارش شده است. این دارو در بیماران مبتلا به صرع یا کسانی که دچار تشنج می‌شوند باید با احتیاط مصرف شود. در صورت مشاهده‌ی هرگونه علائم عصبی مانند تشنج، سردرد، تغییرات بینایی، ضعف، بی حسی یا گزگز باید سریعا مصرف مترونیدازول را متوقف کنید.

رایج‌ترین عارضه‌ی قرص مترونیدازول احساس طعم فلز در دهان است. برای بسیاری افراد، این طعم بد، نه فقط در هنگام بلعیدن دارو بلکه در طول دوره‌ی درمان نیز ادامه دارد.

تغییر رنگ ادرار به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز و نارنجی هنگام مصرف مترونیدازول می‌تواند عجیب باشد. اما نگران نباشید. این تغییر رنگ به دلیل متابولیت مترونیدازول ایجاد می‌شود که وقتی در بدن تجزیه می‌شود و از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود. رنگ ادرار، یک یا دو روز پس از قطع درمان به حالت طبیعی باز می‌گردد.

نکاتی در مورد استفاده از کرم موضعی مترونیدازول

هنگام استفاده از کرم یا ژل مترونیدازول برای درمان روزاسه، باید ۲ بار در روز و به مدت ۲ ماه از آن استفاده کنید. حتی گاهی ممکن است دوزه‌ی درمان بیش‌تر طول بکشد. 

اگر از کرم یا ژل برای درمان عفونت پوستی یا زخم آلوده استفاده می‌کنید، باید آن را روزی ۲ تا ۳ بار استفاده کنید.

نحوه‌ی استفاده از کرم موضعی مترونیدازول

یک لایه نازک از کرم مترونیدازول را روی ناحیه‌ای که تحت درمان است قرار دهید و خیلی آرام بمالید.

سعی کنید از وارد شدن کرم مترونیدازول به چشمان خود جلوگیری کنید، زیرا ممکن است باعث سوزش چشم ایجاد کند. اگر مقداری کرم وارد چشمانتان شد، بلافاصله آن را با آب سرد بشویید.

نحوه‌ی استفاده از ژل واژینال مترونیدازول

برای استفاده از ژل مترونیدازول، می‌توانید اپلیکاتور را از ژل پر کنید و در واژن خود قرار دهید.

هنگام استفاده از ژل واژینال مترونیدازول، از برقراری رابطه‌ی جنسی خودداری کنید.

توصیه می‌شود در زمان پریودی از ژل واژینال مترونیدازول استفاده نکنید.

منبع: everydayhealth، medlineplus، medicinenet، drugs، medicines، webmd، medicalnewstoday، nhs